بررسي انتقام‌گيري خون يحيي عليه السلام از سوي بخت النصر در قرآن و روايات - صفحه 120

باعث چنین برداشت غلط و در هم آمیخته‏ای شده به درستی مشخص نیست. برخی مورخان این اشتباه فاحش تاریخی را یادآور شده‏اند.
طبری، ضمن نقل برخی اخبار رسیده در باره همزمانی بخت النصر با قتل یحیی آنها را نمی‏پذیرد و می‏نویسد:
اين روايت‏‏ها كه آورده‏ام و روايت‏‏ها كه نياورده‏ام و گويد كه «چون بنی اسرائيل يحیی پسر زكريا را كشتند، بخت نصر به جنگ آنها رفت»، به نزد اهل سيرت و خبر و اطلاع از اخبار سلف و به نزد ساير ملل، خطاست؛ كه همه اتفاق دارند كه بخت نصر وقتی به جنگ بنی اسرائيل رفت كه شعيا پيمبر خويش را به روزگار ارميا پسر خلقيا كشته بودند و از روزگار ارميا و ويرانی بيت المقدس تا تولد يحیی‏ پسر زكريا به گفته يهود و نصارا چهار صد و شصت و يک سال بود و اين در كتاب‌هايشان مشخص است. و از هنگام ويرانی بيت المقدس تا آبادانی آن را _ كه به روزگار كيرش، پسر اخشويرش، سپهبد بابل از جانب اردشير بهمن پسر اسفنديار بود _ هفتاد سال شمارند و از آبادانی بيت المقدس تا ظهور اسكندر _ كه مملكت بنی اسرائيل را به مملكت خويش پيوست _ هشتاد و هشت سال دانند و از پس تسلط اسكندر تا تولد يحیی پسر زكريا را سيصد و سه سال دانند۱.
ابن اثیر نیز ضمن بیان همین نکته، با مفروض دانستن عذاب بنی اسرائیل به خاطر قتل یحیی توسط یک مهاجم خارجی، در پی شناسایی این مهاجم است و با تمسک به گفته ابن اسحاق، او را «جودرس» رومی می‏داند، نه بخت النصر ۲.
ابن خلدون هم در رد این گونه اخبار می‏نویسد:
از سعید بن مسیب نقل شده که وقتی بخت النصر وارد دمشق شد، متوجه شد که خون یحیی در حال جوشش است. او به انتقام خون یحیی هفتاد هزار نفر را کشت تا آن که خون از جوشش افتاد. اشکال این خبر در این است که یحیی معاصر عیسی بوده و دوران این دو بسیار متأخرتر از دوران بخت النصر بوده است۳.
برخی نیز تعارض موجود بین این نقل‏ها و روایات را این گونه حل کرده‏‏اند که مهاجم دوره مسیح و یحیی به المقدس حاکمی از نسل بخت النصر بوده است؛۴ چنان که مسعودی در اثبات الوصیة نیز فرد حاکم در زمان قتل یحیی را بخت النصر دوم و از نسل همان بخت النصر اول می‏داند ۵.

1.ترجمه تاريخ‏الطبري، ج‏۲، ص۵۰۷

2.الكامل لابن اثیر، ج‏۱، ص۳۰۳

3.تاريخ ابن خلدون، ج‏۲، ص۱۶۹

4.. الأخبارالطوال، ص۴۱: و لما ابتعث الله عيسی بن مريم، فاقبلت اليهود لتقتله، فرفعه الله اليه، أتوا يحیی بن زكرياء، فقتلوه، فسلط الله عليهم ملكاً من ملوك الطوائف من ولد بخت‏نصر الاول، فقتل بنی إسرائيل، و ضربت عليهم الذلة و المسكنة.

5.اثبات الوصیة، ص۹۲، بحث قیام منذر بن شمعون

صفحه از 138