این آیه در بین آیات همسو و هم مضمونی آمده ۱ که بر اثبات قدرت خداوند در آفرینش دو باره در قیامت دلالت دارند. به گفته مفسران یاد شده، منظور از فرد مورد اشاره در آیه 2۵9، عزیر (که نام اصلیاش «ارمیا» است) و منظور از دیار مخروبه بیت المقدس است که در اثر لشکر کشی بخت النصر ویران و سکنه آن قتل و عام شدند و عزیر با گذر از این شهر ویرانه و دیدن بقایای جنازههای پوسیده کشته شدگان، این سؤال برایش پیش میآید که واقعاً چگونه این استخوانهای پوسیده و از هم جدا شده در روز قیامت دوباره زنده میشوند.
اگر تطبیق آیه مورد بحث را بر این داستان بپذیریم، این آیه بر قتل عام و ویرانی گسترده شهر بیت المقدس از سوی بخت النصر دلالت دارد. بدین ترتیب، با محتوای آیه قبل (وعده عذاب بنی اسرائیل با سلطه یافتن دشمن بی‌رحم) هماهنگی دارد؛ یعنی با توصیف «لشکرکشی دشمن» به «عذاب» تناسب دارد. بدیهی است وقتی دشمنی برای یافتن ساکنان شهر و کشتار آنان، جست و جوی خانه به خانه راه بیندازد، چیزی از آن شهر و مردمانش باقی نمیماند و چنانچه پس از مدتی کسی از آن دیار بگذرد، همان چیزی را میبیند که در این آیه به تصویر کشیده شده است: (وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا).
گفتنی است در بین تفاسیر نقلی، تفسیر القمی(ج1، ص87)، با تکیه بر روایت هارون بن خارجة از امام صادق علیه السلام و تفاسیری چون جامع البيان طبری (ج3، ص21) و الدر المنثور (ج1، ص333)؛ با تکیه بر اقوال برخی تابعین، اشاره این آیه را بر عزیر و ماجرای کشتار بخت النصر میدانند. شیخ صدوق نیز روایتی طولانی در باره بخت النصر و ارمیا از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل کرده که این آیه را ناظر بر حال ارمیا دانسته است ۲.
ماجرای عذاب قومی با فرو ریختن سقفها
آیه دیگری که نزد برخی مفسران بر ماجرای لشکر کشی بخت النصر، نظر دارد آیه 2۶ سوره نحل است؛
قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَنی اللَّهُ بُنْيانَهُمْ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ أَتاهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ؛كسانی كه قبل از ايشان بودند (نيز) از اين توطئهها داشتند، ولی خداوند به سراغ شالوده (زندگی) آنها رفت و آن را از اساس ويران كرد و سقف از بالا بر سرشان فرو ريخت و عذاب (الهی) از آن جایی كه نمیدانستند به سراغشان آمد!
تعبیر (فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِن فَوْقِهِمْ) در این آیه بسیار شبیه آیه قبل است که گفته میشد در باره عبور «عزیر» از «بیت المقدس ویران» است. شاید شباهت این دو تعبیر و حقیقت هولناک ویرانی این شهر در دوره بخت النصر برخی مفسران را به این تطبیق رهنمون کرده باشد.
