بررسي انتقام‌گيري خون يحيي عليه السلام از سوي بخت النصر در قرآن و روايات - صفحه 135

عن ابن بابويه، عن أبيه، حدثنا محمد بن أبي القاسم، عن محمد بن علي الكوفي، عن أبي عبد الله الخياط، عن عبد الله بن القاسم، عن عبد الله بن سنان قال، قال أبو عبد الله علیه السلام: إن الله _ عز و جل _ إذا أراد أن ينتصر لأوليائه انتصر لهم بشرار خلقه و إذا أراد أن ينتصر لنفسه انتصر بأوليائه، و لقد انتصر ليحیی بن زكريا علیه السلام ببخت نصر سبعين ألفاً في سنة واحدة، ثم سكن.
هر چند انتقام‌گیری از ستمکاران به وسیله ستمکاری دیگری از سنت‏‏های مجرب الهی است، اما چنان که می‏بینید، در این متن اشکالِ هم زمان دانستن بخت النصر و یحیی _ یعنی ناسازگاری با مشهورات تاریخی _ وجود دارد. تعبیر هفتاد هزار کشته به انتقام خون یحیی بر گرفته از اخبار موجود در زمینه قتل عام یهودیان توسط بخت النصر است که وارد نقل‏های مربوط به یحیی شده؛ با تکیه بر این باور که انتقام گیرنده وی بخت النصر بوده است. برخی از متون نیز بدون نام بردن از بخت النصر کشتار بنی اسرائیل را به انتقام یحیی هفتاد هزار گفته‏اند ۱ که باز متأثر از نقل‏های یادشده و توهم ارتباط این دو است.

نکته

هر چند در برخی منابع سنی سرنوشت قاتلان امام حسین علیه السلام با سرنوشت قاتلان یحیی در دنیا یکی دانسته شده و (به نقل از ابن عباس) متن‏‏هایی آمده که خداوند به انتقام یحیی هفتاد هزار نفر از یهودیان را گرفتار تیغ دشمن ساخته و در انتقام خون امام حسین علیه السلام نیز چنین می‏کند؛ اما آنچه در منابع روایی شیعی بر آن تأکید شده، مشابهت امام حسین علیه السلام با یحیی علیه السلام در نوع مصیبت است. مرحوم مجلسی _ رحمه الله _ این گونه روایات را در بحار الأنوار (ج1۴، ص1۶7) ذیل باب پانزدهم با عنوان قصص زكريا علیه السلام و يحیی علیه السلام آورده است. در این روایات بر شباهت مصیبت و گریه آسمان بر این دو شهید اشاره شده است.
اگر مصیبت این دو شهید را مشابه بدانیم، بعید نیست نحوه انتقام نیز مشابه باشد. بر اساس روایات، انتقام گیرنده خون امام حسین علیه السلام خداست که به واسطه امام مهدی علیه السلام و با غلبه دادن جریان حق بر جبهه باطل، از ظلمه و جریان باطل انتقام خواهد گرفت. بعید نیست که انتقام یحیی نیز در آن دوران باشد.
گفتنی است پس از قتل یحیی، یهودیان مورد هجوم برخی دشمنان قرار گرفتند که ممکن است عموم مردم بدان به دیده انتقام الهی نگریسته باشند.

1.المستدرک، ج۲، ص۲۹۰؛ ج ۳، ص۱۷۸؛ بحار الانوار، ج۴۵، ص ۲۹۸، ح۱۰، به نقل از ابن عباس

صفحه از 138