انديشه‌هاي حديثي سيد بن طاووس - صفحه 101

و إِن كان القوم الّذين حضروه يشغله إِفطاره معهم عن مالكه، و يفرّق بينه و بين ما يريد من شريف مسالكه، فيرضيهم بالإكرام في الطّعام، و يعتذر إِليهم في المشاركة لهم في الإفطار ببعض الأعذار، الّتي يكون فيها مراقبا للمطّلع علی الأسرار.
و إِن كان الحاضرون ممّن يخافهم إِن لم يفطر معهم قبل الصّلاة، و كانت التقيّة لهم رضی لمالک الأحياء و الأموات، فليعمل ما يكون فيه رضاه، و لا يغلط نفسه، و لا يتأوَّل لأجل طاعة شيطانه و هواه 1.
• در توضیح کلمات دعای سمات بیان می‏دارد که منظور از جبل حوریث همان کوهی است که خداوند در آن موسی علیه السلام را خطاب قرار داد و تابوت یوسف علیه السلام به ناحیه‏ای از آن کوه حمل شده است. نیز بحر سوف در زبان عبری یومسوف بوده، یعنی دریای دور. همچنین، ساعیر کوهی بوده که به کوه سراء نامیده می‏شده و حضرت عیسی علیه السلام در آن کوه با خداوند نجوا می‏کرده است. کوه فاران نیز کوهی نزدیک مکه است که پیامبر اسلام در آن با خداوند نجوا می‏کرده است:
رأيت في بعض تفسير كلمات في هذه الدعوات أن جبل حوريث و قيل حوريثا هو الجبل الذي خاطب الله _ جل جلاله _ موسی علیه السلام في أول خطابه، و تابوت يوسف علیه السلام حمل إلی ناحية جبل حوريثا من ناحية طور سيناء، و بحر سوف بلسان العبرية يومسوف أي بحر بعيد، و ساعير جبل يدعی جبل السراء كان عيسی علیه السلام يناجي الله _ جل جلاله _ عليه، و جبل فاران هو الجبل الذي كان محمد صلی الله علیه وآله يناجي الله _ جل جلاله _ عليه و هو قريب من مكة 2.

2. بیان علت‏های احکام

یکی از نکاتی که از دیر باز مورد توجه بوده، پی بردن به علت وجوب، حرمت، کراهت و استحباب بعضی از افعال نزد شارع مقدس بوده است. بعضی قایل‌اند که علل احکام توقیفی بوده و فقط مواردی که توسط ائمه بیان شده، قابل ذکر هستند ۳. برخی نیز ادله‏ای از قرآن و سیره و تقریر معصومان بیان کرده‏‏اند که با استفاده از آنها برای احکامی که در آیات و روایات علت تشریع آنها ذکر نشده، می‏توان علت متناسب را جست و جو کرده و آن را بیان نمود؛ بدون این که این کار در شریعت ممنوع باشد ۴.
ذکر علت تشریع احکام نکته‏ای است که در آثار سید به وضوح قابل مشاهده است و این خود نشان می‏دهد که وی قایل به جواز این عمل است؛ زیرا اگر وی نیز معتقد به توقیفی بودن آنها باشد، نباید علتی خارج از آنچه در روایات ذکر شده بیان ‏کند.

نمونه

• در روایتی استحباب رابطه زناشویی در اولین شب ماه رمضان ذکر شده است. ابن طاووس علت استحباب این عمل را مواردی همچون خلاص شدن فکر انسان از وساوس شیطان و آماده

1.همان‏، ج۱، ص۲۳۶ _ ۲۳۷

2.جمال ‏الأسبوع ‏، ص۵۳۸ _ ۵۳۹

3.العدة فی أصول الفقه، ص۷۶۲

4.الربا و البنک الإسلامی، ص۳۲ _ ۳۴

صفحه از 118