انديشه‌هاي حديثي سيد بن طاووس - صفحه 107

•در روایت دیگری از رسول اکرم صلی الله علیه وآله آمده که از شرافت مرد است که وقتی به سفر می‏رود، زاد و توشه خوبی همراه خود ببرد و یا از امام صادق علیه السلام نقل شده که وقتی به سفر می‏روید، طعام همراه خود ببرید و در انتخاب طعام هم بهترین آن را انتخاب کنید. حال سید بن طاووس در باره این روایات بیان می‏دارد که بردن طعام به حسب حال مسافران و همراهان آنان و فقیر و غنی بودن آنها و همچنین اختیاری و یا اضطراری بودن سفرشان تفاوت می‏کند. چه بسا این روایات در مورد کسانی صادر شده که غنی بوده و در حال اختیار مسافرت می‏کنند؛
چنان که مشاهده می‏شود. اگر چه این روایات به طور مطلق ذکر شده است، ولی سید بن طاووس بدون جمود خاصی این روایات را مقید به شرایط خاصی می‏کند:
قال رسول الله صلی الله علیه وآله: من شرف الرجل أن يطيب زاده إذا خرج في سفره.‏ و من ذلک بإسنادنا من الكتاب المذكور، قال أبو عبد الله علیه السلام: ‏إذا سافرتم فاتخذوا سفرة و تنوقوا فيها.
أقول: إن اتخاذ السفرة و الطعام في الأسفار يختلف بحسب حال المسافرين و من يصحبهم، و بحسب اليسار و الإعسار، و بحسب سفر الاختيار و سفر الاضطرار، فعسی أن يكون المراد بهذه الأخبار سفر أهل اليسار و الاختيار۱
.

ج‌. سید بن طاووس و ادعیه

1. انشای ادعیه

علمای شیعه در این موضوع که آیا می‏توان خارج از دعاهایی که به طور مأثور از حضرات معصوم به دست رسیده است، دعا انشا کرد، دو دسته شده‏‏اند:
عد‏ه‌ای بر اساس روایتی که کلینی در الکافی نقل کرده است ۲ و بر طبق آن، کسی به نزد امام صادق علیه السلام آمده و عرض می‏کند که دعایی را انشا کرده است و حضرت به او می‏فرماید: «دعنی من اختراعک». نیز روایتی که در آن امام علیه السلام دعایی با لفظ «یا مقلب القلوب» را بیان می‏دارد و شنونده آن را به «یا مقلب القلوب و الابصار» تغییر می‏دهد و امام علیه السلام او را نهی کرده و می‏فرماید درست است که خدا مقلب القلوب و الابصار است، ولی آنچه را که به تو گفتم، بیان کن ۳، نتیجه گرفته‏‏اند که انشای ادعیه جایز نیست؛ زیرا نهی ظهور در حرمت دارد.
در مقابل، عد‏ه‌ای به دلیل وجود ادله‌ای که امر و ترغیب به دعا کردن می‏کنند، این عمل را جایز دانسته و روایات منع را یا حمل بر کراهت کرده و یا آنها را مختص کسانی دانسته‏اند که در امر شناخت صفات خداوند تبحری ندارند ۴.

1.همان، ص۵۶

2.الكافی، ج‏۳، ص۴۷۶

3.بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۴۸ _ ۱۴۹

4.روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۸۱۸؛ ما وراء الفقه، ج‏۱۰، ص۲۶۶ _ ۲۷۰

صفحه از 118