ایشان در ادامه این سخنان تصریح می‏کنند با مطالعه و دقتی که در بین نوشته‏‏های آنان صورت گرفت، اثری از چنین نظری نمی‏توان یافت.
شيخ يوسف بحرانی ‏‏ _ که خود از اخباريان اهل اعتدال و ميانه‌رو است _ بر خلاف ادعایی که بر ‏‏بی‌ثمره بودن اختلافات دارد، به تفاوت بین حامیان تفکر خود تصریح می‏کند:
اما علمای اخباری در این مسأله در بین افراط و تفریط قرار می‏گیرند؛ برخی از آنان فهم مطلق از قرآن را ممنوع می‏دانند؛ حتی مانند آیه(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ)، مگر این که از سوی اهل عصمت علیهم السلام تفسیری رسیده باشد. و برخی ‏‏از آنان اين استفاده را جايز می‏‏‏دانند تا آنجا که گويی ‏‏می‏‏‏خواهند در تأويل مشکلات قرآن و حل مبهمات و بيان مجملات آن، ادعای ‏‏مشارکت را با اهل عصمت علیهم السلام ممکن بشمارند^۱.
ایشان با بیان گزارشی از سید نعمت الله جزائری ^۲ صاحب جوامع الکلم را در جانب افراط و فیض کاشانی را در مقابل آن، اهل تفریط معرفی می‏کند و در نهایت، به دنبال دستیابی به دیدگاه میانه است. ما در این پژوهش برآنیم که ابتدا با بررسی تاریخی جریان اخباری‏گری، خود را به فهم بار معنایی کلمات و اصطلاحات اخباریان نزدیک کنیم تا به مقصود آنان دست یابیم و در قسمت دوم، دست نوشته‏‏های اخباریان را مورد بازخوانی قرار دهیم و با تفکیک حوزه فقه و تفسیر در خصوص آنچه به آنان نسبت داده شده، به ارزیابی صحیح برسیم.

تاریخچه اخباری‏گری

بر خلاف تصور برخی که ظهور اخباری‏گری و سنت‌مداری را به سده دهم و یازدهم باز می‏گردانند ^۳، برخی نیز بر اصالت و سلفی بودن آن تأکید دارند و آن را برخاسته از تفکر ناب اسلام می‏دانند ^۴. بحث در باره این نکته _ که اخباری‏ها دارای اصالت تاریخی هستند، یا چنین منشی در تاریخ حدیث شیعه بی سابقه بوده است _ مجالی وسیع می‏طلبد که فعلاً در صدد آن نیستیم، ولی آنچه که در این مختصر می‏توان به آن پرداخت، اشاره‏ای است به وجود چنین گرایشی در بین بزرگان و بیان رویکردهایی که سبب تولد دو باره اخباری‏گری شد.
در مباحث مربوط به مکاتب حدیثی، شاخصه‏هایی در تفاوت مدارس حدیثی مختلف بازگو می‏شود که آنها را از هم بازشناسی می‏کند ^۵. از جمله ویژگی‏هایی که در مدرسه حدیثی قم، در قبال خصوصیات مدارس دیگر بیان می‏شود، گرایش به