نص و روش نقلی است که آن را از مدرسه بغدادِ عقل‏گرا ممتاز می‏کند. سخن در باره چرایی شکل‏گیری این روش‏ها و گرایش‏ها، جای افزونی می‏طلبد، ولی شاید مهم‌ترین عاملی که اخباری‏ها‏ را در این اعتقاد، یعنی دیرینگی رویکردشان مصمم می‏گرداند، روش مدرسه حدیثی قم است؛ برای نمونه در خصوص قرآن _ که محور بحث ما نیز هست _ ديدگاه اين مدرسه حديثی، با نظر اخباريان بسيار مشابه است و رايحه ‏‏احتياط در تفسير قرآن از سخنان آنان نيز احساس می‏شود. شيخ صدوق در بيان علت عصمت امام علیه السلام نيازمندی‏‏ کتاب و سنت، به تبيين و تفسير را معيار آن معرفی‏ می‏‏كند و در توضيح آن اين گونه بازگو می‏كند:
دليل بر عصمت امام اين است که چون هر سخنی‏‏ که از گوينده آن نقل می‏شود، شکل‏‏های مختلفی‏‏ از تأويل دارد. حتی در بیشتر آیات قرآن و روایاتی‏‏ که از سود فرقه‏‏های مختلف، اجماع وجود دارد که صحيح هستند و تغيير و تبديل‏‏ و زياده‏‏ و نقصانی‏‏ در آنها صورت نگرفته است، وجوه زيادی‏‏ از تأويل در آنها احتمال می‏‏‏رود و لازم است همراه قرآن و سنت، مخبری ‏‏راست‌گو و کسی ‏‏که معصوم از دروغ و غلط عمدی ‏‏است و از منظور خدا و رسولش در کتاب و سنت به حق و درست خبر می‏‏‏دهد، باشد^۱.
وی‏ در ادامه تأويل الفاظ قرآن و سنت اجماعی ‏‏را ممکن می‏‏‏داند، ولی ‏‏اکتفا به آن را عامل بروز اختلاف و حجت نمی‏‏‏داند. اين كلام، زمانی‏ كه در كنار سخن استرآبادی‏ ديده شود، تقارن فكری‏ آن دو را نتيجه می‏دهد:
روش صحیح نزد من، راه و روش اخباریان کهن است. نظر آنان این بوده است که: ... و بسیاری از احکام و متعلّقات کتاب خدا و سنت پیامبرش صلی الله علیه وآله مانند نسخ و تقیید و تخصیص و تأویل، نزد عترت پاکش خزینه‌داری می‏شود...^۲.
از اینجاست که اخباریان رئیس و قائد خود را صدوق می‏دانند؛ به ويژه روش حدیثی او را در کتاب من لایحضره الفقیه، از بزرگ‏ترین دلایل وجاهت مکتب خود می‏دانند ^۳. البته بررسی ادعای اين انتساب و اخباری ‏‏بودن شيخ، خود نیازمند مقالتی دیگر است که در برخی‏ از كتاب‏ها^۴ و مقالات («عقل‏گرایی شيخ صدوق و متكلم بودن او») به شكل موافق و مخالف بازتاب داشته است.
نكته مهمی‏ كه لازم است به آن اشاره‏ كنيم، تعامل سازنده‏ بزرگان مدارس حديثی‏ كوفه و قم و بغداد است. در سایه این حرکت بود كه نبوغ شیخ مفید و نهضت علمی‏ او و شاگردانش موجباتی‏ را