وی سپس به طعنه می‌افزاید: «‌وقتی ریشه نص به این دو تن با چنین اعتقاداتی بر می‌گردد پس چگونه می‌توان به سخن آن‌ها اعتماد کرد!»^۱ البته گفتنی است، کلّیت خرده وی بر شیعه تازگی ندارد و پیش از او قاضی عبدالجبار نیز سعی کرده بود ادعای تواتر نص را به اندیشه هشام، و ابن‌راوندی و برخی دیگر از متکلمان ارجاع دهد و سپس شخصیت آن‌ها را از راه نسبت دادن برخی اعتقادات ناصحیح به آن‌ها^۲ تخریب کند تا از رهگذر‌ آن _ به زعم خود _ پایه اعتقادات شیعه را ویران سازد؛ موضوعی که با پاسخ‌های مفصل سید مرتضی در الشافی روبرو شد.^۳ از این رو، بسیار محتمل است که نویسنده المحیط _ با توجه به آشنایی وی با اندیشه‌های معتزلی _ در پیش کشیدن این موضوع، از قاضی عبدالجبار سرمشق گرفته باشد.
نکته دیگری که در المحیط جالب توجه است، اشاره نویسنده به تفاوت نوع استدلال سید مرتضی و متکلمان امامی با محدثان امامیه در اثبات امامت امام زمان علیه السلام و غیبت ایشان است. به گفته وی، متکلمان امامی استدلال خود را به ترتیب بر این مبانی استوار می‌کنند:
الف: وجود امام در هر زمان و هر حال واجب است.
ب: این امام که امر و نهی مربوط به دین با اوست، باید معصوم باشد.
ج: این امام معصوم علیه السلام : « لایخلو من أن یکون ظاهراً معلوماً أو غائباً مستوراً».
د: کسانی که در شأن ایشان ادعای عصمت و غیبت شده است، عبارتند از: محمد بن حنفیه (طبق ادعای کیسانیه)، امام صادق علیه السلام (طبق ادعای ناووسیه) و امام کاظم علیه السلام (طبق ادعای واقفیه).
هـ : این متکلمان، از جمله سید مرتضی، پس از اثبات بطلان ادعای فرقه‌های پیش‌گفته، و با توجه به این‌که حق ( = امامت) از اهل بیت علیهما السلام خارج نیست، چنین