المحیط گرفته شده است.۱ ایشان در بخش پایانی مقاله خود بحث را به طور خاص بر روی منقولات المحیط متمرکز کردهاند و گزارش های العقدالثمین از آثار امامیه را در المحیط نیز ردیابی نموده و نشانی آن ها را در نسخه خطی در دست رس خود بیان کردهاند. اما آنچه بسیار مهم مینمود آن بود که بر اساس گزارش ایشان، در المحیط منقولاتی وجود دارد که اثری از آن ها در العقدالثمین یافت نمیشود. از جمله اشارهای به کتاب الإیضاح شیخ مفید و کتابی از سید مرتضی _ که نویسنده المحیط نامش را نیاورده است _ و نیز هشت حدیث از کتاب نوادرالحکمة محمد بن احمد بن یحیی اشعری . از آنجا که العقدالثمین به چاپ رسیده بود، طبعاً آن دسته از منقولات المحیط که در العقدالثمین وجود دارد،۲ آسانتر قابل دسترسی است،۳ اما به طور خاص آن منقولاتی که در العقدالثمین وجود ندارد ذهن را به کنجکاوی فرا میخواند، بهویژه با دیدن نام نوادرالحکمة که از منابع کهن و البته معتبر امامی به شمار میآید. ایشان در مقاله خود نوشته بودند:
مؤلف [یعنی نویسنده المحیط] در بحث صحت قیاس شرعی و در اثبات حجیّت قیاس در فقه از باب «اختلافالحدیث» نوادرالحکمة ابوجعفر محمد بن احمد بن یحیی اشعری هشت حدیث نقل کرده است۴ .
با وجود علاقه فراوان به دستیابی به نسخه المحیط، ولی این امکان فراهم نشد. البته استاد انصاری خود وعده داده بودند که کتابی در دست نشر دارند درباره جدل امامی _ زیدی و در فصلی از آن مشخصاً به کتاب المحیط خواهند پرداخت. نیز آورده بودند که درباره شرح حال و اندیشههای نویسنده المحیط در شماره آینده همان، مجله مقالهای از ایشان به چاپ خواهد رسید. آن مقاله به چاپ نرسید و از کتاب یادشده نیز تاکنون اطلاعی نداریم.
سالیانی پس از آن، ایشان در پایگاه اینترنتی «کاتبان»، که مقالاتشان از طریق آن
1.. همان، ص۱۶۱.
2.. همان.
3.. هر چند نسخههای معدودی از العقدالثمین در ایران وجود دارد، ولی متن آن در نرمافزار «المکتبة الشاملة» موجود است.
4.. همان، ص۱۶۰.