علی بن حسین بن محمد معروف به شیاة سریجان۱، شیخ عالم ابوالحسن الزیدی؛ [وی] نویسنده کتاب المحیط بأصول الإمامة است که به عنوان شرحی بر کتاب الدعامة نوشته شده است؛۲اگرچه در ترتیب مباحث با آن تفاوت دارد.۳
وی سپس درباره مشایخ روایی نویسنده المحیط سخن گفته۴ و جایگاه علمی او را بسیار می‌ستاید.۵
هشت حدیث یادشده در المحیط به نقل از نوادرالحکمه
درذیل هشت حدیثی را که استاد انصاری از آن سخن گفته بودند و نویسنده المحیط از کتاب نوادرالحکمة محمد بن احمد بن یحیی اشعری۶ گزارش کرده است، گزارش می‌کنیم۷ . پیش‌تر این توضیح مقدماتی را بیفزاییم که کتاب المحیط _ چنان‌که پیش‌تر گذشت_ نقد اندیشه‌های کلامی شیعه، به‌ویژه در موضوع امامت است. نویسنده در بخشی از جزء نخست آن با عنوان «فصل فی صحة القیاس الشرعی» به دیدگاه شیعه در بطلان قیاس اشاره می‌کند و می‌گوید: این‌که شیعیان ادعا می‌کنند که ائمه اهل‌بیت علیهم السلام از قیاس نهی می‌کرده‌اند،
1.. این لقب در منابع مختلف به اشکال گوناگون ذکر شده است. به نظر می‌آید اصل آن واژۀ فارسی «شاه» باشد. چنان‌که از نقل کتاب أعلام المؤلفین الزیدیة که در ادامه می‌آید، پیداست.
2.. کتاب الدعامة اثر امام مشهور زیدی در قرن پنجم ابوطالب یحیی بن الحسین الهارونی (م ۴۲۴ ق.)است که به اثبات عقاید زیدیه می‌پردازد. برای آگاهی تفصیلی از این کتاب ر. ک : مجلۀ کتاب ماه دین، «ابوطالب هارونی و کتاب الدعامة فی تثبیت الإمامة» ش۶۲، آذر۱۳۸۱، ص۸۵ _ ۸۷.
3.. طبقات الزیدیة الکبری، ج۲، ص۷۳۲.
4.. همان ج۲، ص۷۳۲ _ ۷۳۳.
5.. همان ج۲، ص۷۳۴.
6.. رجالیان شیعه عموماً وی را به وثاقت کامل ستوده‌اند هر چند به جهت نقل از ضعفا و اعتماد بر مراسیل بر وی خُرده گرفته‌اند. نوادرالحکمه نیز از کتاب‌های مهم مکتب قم در سدۀ سوم بوده است. ابن‌ولید، استاد صدوق، برخی از روایات این کتاب را از زمرۀ روایات قابل اعتماد بیرون می‌دانست. برای آگاهی بیشتر دربارۀ اشعری و کتابش ر.ک: رجال‌النجاشی، ص۳۴۸؛ الفهرست شیخ طوسی، ص۲۲۱ _ ۲۲۲.
7.. مشخصات این نسخۀ دوجلدی چنین است: «کتاب المحیط بالإمامة، تألیف أبوالحسن علی بن الحسین بن محمد الدیلمی الزیدی [... _ ق ۵ هـ ]، مرکز التراث و البحوث الیمنی». اطلاعات موجود بر مهر روی مجلد نخست این نسخه به شرح زیر است: «مرکز التراث و البحوث الیمنی، مکتبة المرکز، الرقم: ۲۶، التاریخ: ۱۷/ ۹ / ۲۰۰۳ م». جزء نخست نسخه در ۲۶۱ صفحه و جزء دوم آن در ۱۳۰ صفحه کتابت شده است. جزء دوم از انتها افتادگی دارد و خط آن با جزء اول متفاوت و خواندن آن دشوارتر از جزء نخست است که ظاهراً بیانگر آن است که کاتب آن با کاتب جزء نخست متفاوت بوده است.
