استثناي ابن‌وليد و تأثير آن در اعتبار بصائرالدرجات - صفحه 82

مواردی که از جمله استثنائات آن‌هاست؛ مانند غلوّ، تدلیس، تخلیط و منفردات آن‌ها. این مدعا از ترجمه دو عنوان «محمد بن سنان الزاهری» و «محمد بن علی ابوسمینه» در الفهرست شیخ‌طوسی به راحتی قابل اثبات است.
در ترجمه عنوان «محمد بن سنان الزاهری» آمده است:
محمد بن سنان، له کتب و قد طعن علیه و ضعف... و جمیع ما رواه إلا ما کان فیه تخلیط أو غلوّ. أخبرنا به جماعة عن محمد بن علی بن الحسین عن أبیه و محمد بن الحسن عن سعد بن عبد الله و الحمیری و محمد بن یحیى عن محمد بن الحسین و احمد بن محمد عن محمد بن سنان.1 محمد بن سنان داراى کتاب‌هایى است و بر او اشکالاتى کرده‏اند و او را ضعیف شمرده‏اند... و همه کتب او را جماعتى از مشایخ: شیخ‌صدوق از پدرش و ابن‌ولید از سعد بن عبدالله اشعری و حمیری و... به من اجازه روایت داده‏اند، جز آنچه در آن آمیختگی و غلوّ است.
در ترجمه «ابوسمینه» نیز چنین آمده:
محمد بن علی الصیرفی الکوفی، یکنّى أباسمینة له کتب و قیل: إنها مثل کتب الحسین بن سعید. أخبرنا جماعة عن محمد بن علی بن الحسین عن أبیه و محمد بن الحسن و محمد بن علی ماجیلویه عن محمد بن أبی‌القاسم عن محمد بن علی الصیرفی إلا ما کان فیها من تخلیط أو غلوّ أو تدلیس أو ینفرد به و لایعرف من غیر طریقه؛2 محمد بن علی صیرفی کوفی، معروف به ابوسمینه، دارای کتاب‌هایی است و گفته شده: کتاب‌هایش مانند کتب حسین بن سعید است. کتب او را جماعتی از مشایخ: شیخ‌صدوق از پدرش و ابن‌ولید و محمد بن علی ماجیلویه از محمد بن ابی‌القاسم از محمد بن علی صیرفی، به من اجازه روایت داده‌اند، جز آنچه در آن آمیختگى و غلوّ یا تدلیس است و یا منفردات او.
سوم: در ترجمه «سهل بن زیاد الآدمی» در الفهرست این مطلب به دست می‌آید که (حداقل بنابر گزارش شیخ) ابن‌ولید روایات سهل را قبول می‌کرده است. عبارت شیخ چنین است:
سهل بن زیاد الآدمی الرازی یکنّى أباسعید ضعیف. له کتاب. أخبرنا ابن أبی‌جید عن محمد بن الحسن عن محمد بن یحیى عن محمد بن احمد بن یحیى عن سهل. و رواه

1.. الفهرست الطوسی، ص۴۰۶، رقم ۶۲۰.

2..همان، ص۴۱۲، رقم۶۲۵.

صفحه از 90