نتیجهگیری
از مجموع آنچه بیان شد به این نکته پی بردیم که معنای استثنا در نگاه ابنولید، یعنی امری همراه با توقف و احتیاط که مضامین روایت برخی روایان یا کتب را بر عهده نمیگرفته است، نه اینکه آن کتب و راویان را رد ننماید. گفتنی است، این به معنای غلوّ راوی یا کتاب نیست که چون کتابی دارای مطالب غلوّ آمیز است، آن کتاب را استثنا میکرده است. در ادامه بیان شد بر فرض که بگوییم استثنای ابنولید به خاطر غلوّ است، گوییم غلوّ نزد برخی قمیها، همچون ابنولید و شیخ صدوق معنایی خاص داشته است و این معنا نمیتواند ضرری به اصل کتاب یا مبحثی وارد کند. و با مجموعه این مباحث میتوان اصل اعتبار کتاب بصائرالدرجات۱ را اثبات کرد و آن را قابل اعتماد دانست.
1.. البته در بصائر صفّار روایاتی وجود دارد كه برخی همچون علامهمجلسی و دیگران آن را از جمله خرافات و مطالب سست میدانند؛ مانند قضیۀ دو شهر جابلقا و جابرسا كه مردمانی خاص در آنجا زندگی میكنند و اصلاً آگاهی از خلقت حضرتآدم علیه السلام نداشته، ولی اولی و دومی را لعن میکنند. دربارۀ اینگونه روایات در مقالهای دیگر با عنوان: «دو شهر جابلقا و جابرسا و مردمانی خاص» سخن گفتهایم.