و روش شیعه از زمان پیامبر به بعد است، در صدد آن است تا موضع خود را توجیه کند. اساساً، او مدعی اجماع فرقه محقّه بر این امر است.^۱ شیخ‌طوسی با قبول اعتبار خبر واحد، حجم مکتوبات فقهی شیعه را توسعه داده است.
جمال‌الدین احمد بن موسی طاووس(متوفای 75-1274 م.) نخستین محققی است که روایات شیعه را بر اساس اعتبار راویانشان رده‌بندی کرده است. او همچنین اصطلاحات جدیدی برای تفکیک اقسام مختلف روایات ابداع کرد و پایه‌هایی برای اصول نقد حدیث بنیان نهاد، اصولی که حدیث‌پژوهان بعدی شیعه آن‌ها را به کار گرفتند.^۲ علامه یوسف بن مطهر حلّی(متوفای 1325 م.)، شاگرد ابن‌طاوس، در آثار دینی خود، رده‌بندی حدیث را توسعه و تکامل بخشید. علامه نه تنها با اخبار آحاد همراه شد، بلکه وجوه تمایز دقیقی را نیز از بین آنها بیرون کشید. او استدلال این بود که هرچند خبر واحد صرفاً ظن‌آور است، اما چون شارع آن را تجویز کرده، پس قابل قبول است.^۳ بنابراین، شیعه همانند اهل تسنن، دیگر به جای قطع بر اساس احتمال قوی‌تر (ظن) عمل می‌کرد.^۴

دلایل تدوین کتب رجالی

سؤال روشنی که پیش می‌آید این است که: چرا شیعه در طی قرن نهم [میلادی]، تدوین کتب رجالی را ضروری یافت؟ تعیین فضایی که این آثار متقدم رجالی شیعه در آن شکل گرفته‌اند و یا اطلاعاتی که ارائه می‌داده‌اند، بدون کتاب برقی و کتاب‌های موجود دیگر ناممکن است. همین طور، آگاهی از علت تدوین این آثار در آن برهه از تاریخ شیعه ناممکن می‌نماید. با وجود این، می‌توان حدس زد که چون اصحاب ائمه رفته‌رفته در نقاط مختلف جهان اسلام نقشی اساسی ایفا می‌کردند، شیعه تعیین و تصدیق کسانی را که مدّعی مأموریت از طرف ائمه بودند، ضروری یافت.^۵
افزون بر این، احتمالاً پدیدار شدن کتب فقهی _ کلامی و اعمال مذهبی مربوط