گفتنی است، انگارههای انتقادی به حجیت و کارکرد حدیث بیشتر در جهان اهل سنت، ظهور و بروز داشته است.
افزون بر چالش درونی مذکور، حدیث در بیرون از حوزه اسلام نیز با چالش دیگری روبهروست. این چالش نزدیک به سه قرن است که در غرب شکل گرفته و در قالب شبهات جدی در نگاشتههای خاورشناسان انعکاس یافته است. بیشک کسانی که دغدغه حدیثپژوهی دارند، ناگزیر خود را علاقهمند به آگاهی از دستآوردهای غربیان در حوزه حدیث میدانند. امروزه حدیثپژوهی در غرب، به گرایشی علمی در مراکز دانشگاهی تبدیل شده و محققانی از غربیان را به پژوهش، تدریس و تألیف در این موضوع، به خود علاقهمند ساخته است۱ . بررسی فراوانی نوشتههای نشریافته خاورشناسان در کتابها و نشریات چند دهه اخیر، نشانگر این مهم است که شمارگان نگاشتههای آنان در حوزه مطالعات حدیثی، رشد چشمگیری داشته و روز به روز در حال افزایش است. در سوی دیگر، توجه و نقد آرای حدیثی خاورشناسان، در بخش عربی زبان جهان اسلام _ و با تأخیری نه چندان کوتاه در حوزه فارسی زبان، همانند ایران زمین۲ _ مدتی است که موضوعِ مطالعات برخی از مراکز پژوهشی و محققان مسلمان، قرار گرفته و نزدیک است که با آسان شدن دسترسی به دادههای علمی، در پرتو پیشرفتهای جدید اطلاعرسانی و فنآوری ارتباطات، به تعامل علمی پویا و دوسویه اسلام و غرب، در حدیثپژوهی بینجامد. راهاندازی نشستهای حدیثی از سوی خاورشناسان، همچنین حضور علمی آنان در کنفرانسهای حدیثی اخیر جهان اسلام۳ و تألیف آثاری در نقد آرای حدیثی غربیان از طرف دانشوران مسلمان، خود
1.. Hadith: Origins and Developments.
2.. رویكرد انتقادی به آرای حدیثی خاورشناسان در ایران بسیار ضعیف است و تاكنون نهایت در حد ترجمه انعكاس یافته است. مشكل ترجمهها نیز، ضعف آگاهیهای تخصصی حدیث شناسی مترجمان و عدم احاطه آنان بر مبانی حدیث شناسی تطبیقی شیعی و سنّی است كه گاه باعث تعمیم ناروا اشكالات به حدیث شیعه و استتناجات نادرست میشود، بویژه آنكه بیشتر مترجمان با مبانی حدیث اهل سنّت آشنایی چندان دقیقی ندارند.
3.. برای نمونه می توان از حضور آقای مایكل كوک با مقاله «A puzzling tradition about the qibla in the Kafi of Kulayni» در كنگره بین المللی ثقه الاسلام كلینی (تهران_ اردیبهشت ۱۳۸۸) و تالیف كتاب The formative period of twelver-shiesm-hadith as discourse between qum and Baghdad توسط آقای Andre Newman و نقد آن در مؤسسه دارالحدیث یاد كرد (ر.ک: محدث، مرداد و شهریور ۱۳۸۵، ش ۱). همچنین برای آگاهی بیشتر از آثار غربیان در حوزۀ مطالعات حدیثی شیعه نک: شیعهپژوهی و شیعهپژوهان انگلیسی زبان؛ گزیدۀ آثار همایش بینالمللی تشیع و خاورشناسان.