گونه‌پژوهي پژوهش‌هاي فقه‌الحديثي خاورشناسان - صفحه 44

چشم می‌خورد که محتوای آن‌ها حقوق زناشویی زوجین و احکام جزائی مرتبط به آن می‌باشد. در روایات فقهی و آثار فقیهان نیز «احصان» و مشتقات آن بیشتر در مجازات زنا و تخطی در روابط جنسی به‌کار رفته است. در نگاه جان برتُن، نوعی تنوع دیدگاه در تبیین اصطلاح «احصان» میان مفسران و فقیهان مسلمان وجود دارد؛ از این رو، آرای مختلفی در اصطلاح‌شناسی «احصان» در لغت و فقه اسلامی مطرح شده است. عدم رعایت شرط احصان در روابط زناشویی، مجازات رجم را به دنبال دارد، لکن تحققِ احصان شرایطی از جمله: تأهل، اسلام، عدم عذر در استمتاع از همسر و... دارد؛ «رجم» فاقد پشتوانه قرآنی در مصحف فعلی از قرآن است و آیه‌ای ناظر به آن وجود ندارد، اما برخی از صحابه در مرحله جمع و تدوین قرآن، قرآنی‌بودن دلیل اثباتی حکم رجم را ادعا کردند، لکن به دلیل فقدان شاهد، ادعای آنان پذیرفته نشد. میان برخی از صحابه و گروه‌های خوارج و معتزله در خاستگاه مجازات رجم، اختلاف جدی وجود دارد. تنها دلیل اثبات مشروعیت رجم، سنت فقهی است که جان برتُن کوشیده است پیشینه تاریخی آن را از عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و صحابه تا عصر تابعان و ائمه مذاهب فقهی گزارش کند و توصیفی از رجم در مسیحیت، یهود و کتاب مقدس ارائه کرده است.

نتیجه‌گیری

روش فقه‌الحدیثی خاورشناسان بیشتر رویکرد تحلیل تاریخی دارد تا معناشناسی محض مفردات و ترکیبات متن توصیفی. سیاست، مسئله زن و نظام جزائی، از موضوعات دارای بسامد بالا در پژوهش‌های خاورشناسان است. خاورشناسان در مطالعات فقه‌الحدیثی به موضوعات اختلافی بین مذاهب توجه جدی دارند و از نتایج آن در ترسیم نگره‌های مختلف فقهی، کلامی و... بهره می‌گیرند.

صفحه از 47