برنامه‌ مطالعاتي «حديث‌خواني روشمند» - صفحه 14

است؛ برخی از متون، یک سطر یا کمتر از یک سطر است. برخی دیگر از متون سه کلمه‌ای است و در جاهایی هم حکمت‌های دو کلمه‌ای وجود دارد. باید متون کوتاه کمتر از یک سطر انتخاب شود.
چون متن نهج‌البلاغه متنی ادبی و بسیار فاخر است، باید در متن آن دقت بسیاری نمود و نباید به یک ترجمه اکتفا کرد. معمولاً وقتی یک ترجمه خوانده می‌شود، تصور می‌شود که معنا از سوی مترجم فهمیده‌ شده است، اما اگر دو ترجمه در کنار هم قرار بگیرد، تفاوت ترجمه‌ها معلوم می‌شود و دانسته می‌شود که هر یک از مترجمان به ظرافتی توجه کرده‌اند که دیگری توجه نکرده است. اگر این ترجمه‌ها به پنج مورد افزایش یابد، به این نتیجه می‌رسیم که هیچ کدام از ترجمه‌ها دقیق نیست. این شیوه پیش‌تر در کلاس نهج‌البلاغه تجربه شده است. وقتی ترجمه‌های متنی مانند «الْغِیبَةُ جُهْدُ الْعَاجِز» و «قِیمَةُ کُلِ‏ امْرِئٍ مَا یُحْسِنُه‏» _ که یکی از زیباترین کلمات نهج‌البلاغه است _ مقایسه می‌شود، می‌بینیم که حدوداً ده گونه ترجمه شده است و هر کدام به یک نکته دقت داشته‌اند. اگر این کار ادامه یابد، ناخداگاه به این نتیجه‌ها می‌رسیم که برای فهم متون حدیثی بویژه نهج‌البلاغه باید بیش از این دقت کرد و این که ترجمه کامل و دقیقی از نهج‌البلاغه وجود ندارد. نرم افزار «دانش نامه علوی» این فرصت را در اختیار پژوهشگران گذاشته است که وقت متنی را انتخاب می‌کند، به راحتی می‌توانند ترجمه‌های آن را با همدیگر مقایسه کنند. در اینجا مشاهده می‌شود که واژه‌ای مثل «قیمة»، وقتی ترجمه شده، سه واژه معادل برای آن در ترجمه‌ها به کار رفته است: «قیمت»، «بها»، «ارزش». در این مرحله باید وارد بررسی ساده واژگان ‌شد. «قیمت» و «ارزش» و «بها»، در نظر اول با هم خیلی نزدیک و مترادف هستند، ولی آیا یکسان هستند؟ آیا قیمت در زبان فارسی با قیمت در زبان عربی یکی است یا تفاوت دارد؟ کدام یک از این سه واژه بهتر می‌تواند مراد امیرالمؤمنین علیه السلام را به ما منتقل کند؟ قیمت، ارزش یا بها؟ مشکل اصلی ترجمه عبارت «ما یحسن» است. اگر ترجمه‌ها با هم مقایسه شود، مشاهده می‌گردد که «ما یحسن» حداقل سه گونه ترجمه شده و هر ترجمه با ترجمه دیگر متفاوت است. اگر «قیمت»، «ارزش»، «بها» مترادف باشند، معنا و مفهوم «ما یحسن» چیست؟ یعنی او را نیکو می‌شمارد یا نیکو می‌داند یا در او مهارت دارد؟ وقتی این سه معنا مقایسه شود، مشاهده می‌گردد که نیاز به بررسی واژگان بیشتر

صفحه از 29