5 ـ مرحوم آيةالله العظمى آخوند ملّاحبيب اللّه شريف ساوجى كاشانى، كه رساله ايشان به نام «قبس المقتبس»، پس از اين خواهدآمد.
شروحى ديگر بر «من عرف نفسه …»
علاوه بر رساله هاى مستقلّى كه در شرح و تفسير اين حديث شريف نگاشته شده است، بزرگانى ديگر، در ضمن كتابهاى خويش، به شرح، تفسير و تبيين آن پرداخته اند كه به برخى از آنها اشاره مى شود:
1ـ مرحوم محقّق اردبيلى، در رساله «اصول دين» خويش، اين حديث را شرح كرده، سه معنا براى آن ذكر نموده است. ۱
2ـ شيخ فخرالدين طُريحى (م1085هـ.) بعد از نقل اين حديث مى گويد: «در آن، اقوالى است» و سپس يك قول را نقل مى كند. ۲
3ـ علّامه مجلسى نيز اين حديث را در مواضع متعدّدى از بحارالأنوار، نقل كرده است و در مجلّد دوم، بعد از نقل آن، با ذكر احاديثى مشابه، چند معنا و تفسير براى آن بيان مى كند. ۳
4ـ مرحوم علّامه طباطبايى، در تفسير گرانسنگ الميزان، پس از نقل حديث، مى فرمايد: «اين حديث را فريقين از پيامبراكرم(ص) نقل كرده اند و حديث مشهورى است». سپس دو معناى دقيق براى آن بيان مى كنند و بعد، احاديث متعدّدى را كه معانى و مفاهيم مشابهى دارند، ذكر مى كنند. ۴
5ـ يكى از مؤلّفان معاصر مى گويد: «در تفسير اين حديث شريف، تا دوازده تفسير ذكر
1.رساله «اصول دين»، فصل اوّل؛ اين رساله، نسخه هاى متعدّدى دارد كه اخيراً توسّط كنگره بزرگداشت محقّق اردبيلى، در مجموعه آثار او، ج۴، ص۲۳۵ به بعد، چاپ شده است.
2.مجمع البحرين، ج۲، ص۳۴۸، كلمه نفس
3.بحارالأنوار، ج۲، ص۳۲
4.الميزان، ج۶، ص۱۸۲
