سيّدبن‌طاووس و حوزه‌هاي گوناگون ‌روايي - صفحه 102

نمونه وِردی را از مردی نقل می‌کند که در مسجد بیت‌المقدس نماز گزارده و سپس دعایی را ظاهراً از فرشتگان شنیده است.۱ درباره این‌گونه دعاها توجه به چند نکته شایسته است؛ نخست آن‌که حجم این‌گونه دعاها نسبت به همه مجموعه دعاهایی که سید گزارش کرده است، بسیار اندک است؛ دوم آن‌که در الإقبال شمار این‌گونه دعاها بسیار اندک و شاید نایاب باشد، ولی در الأمان یا مهج‌الدعوات شمار آن‌ها نسبت به همه حجم هر یک از این دو کتاب، اندکی شایان توجه است. نکته دیگر این‌که موضوع این‌گونه دعاها معمولاً موضوعاتی مهم و برجسته نیست؛ مانند: زدودن تب و درد، درمان بیماری‌ها و ... .

ب. خصوصیات اندیشه‌شناختی

قواعدی که سید در گستره روایت‌های ادعیه و اعمال به کار می‌بندد، گاه درباره واژگان این احادیث و جنبه لفظی آن‌هاست، گاه به بُعد معنایی این روایت‌ها می‌پردازد و گاه بدون نگاه به این دو جنبه، اساساً نکته‌هایی را درباره روش درست تعامل با این‌گونه احادیث به دست می‌دهد. این قواعد را در زیر بررسی می‌کنیم:

1. سجع در دعاها

سجع‌داشتن بسیاری از احادیث، خطبه‌ها، نامه‌ها و دعاهای اهل‌بیت علیهم السلام نکته‌ایست روشن که نیاز به گواه و استدلال ندارد. استاد شهیدی می‌نویسد:
... امیرمؤمنان علیه السلام به سجع‌گویی شناخته بوده است. هنگامی که زینب‌کبری علیها السلام در پاسخ پسر زیاد گفت: «مهتر ما را کشتی، از خویشانم کسی را نهشتی، نهال ما را شکستی، ریشه ما را از هم گسستی. اگر درمان تو این است، آری چنین است». پسر زیاد گفت: «سخن به سجع می‌گوید. پدرش نیز سخنان مسجَّع می‌گفت».2
سیدبن طاووس رحمه الله علیه نیز با یادآورشدن وجود فراوان سجع در سخنان معصومان علیهم السلام گوش‌زد می‌کند که وی نیز در انشای دعا، گاه از سجع سود می‌جوید و سخن خود را با آن آهنگین می‌سازد.3 وی سپس به نکته‌ای درخور درنگ اشاره می‌کند و می‌نویسد:
ممکن است در برخی روایت‌ها آمده باشد که سجع در دعا و جز آن، نکوهیده

1.. المجتنی، ص۸۲؛ برای نمونه‌های دیگر نک: الأمان، ص۱۲۰، ۱۶۲ و پس از آن.

2.. ترجمۀ نهج‌البلاغه، ص «یط».

3.. الأمان، ص۱۹.

صفحه از 127