است: «آن‌که پیوسته در آغاز هر ماه پنیر خورد، نزدیک بوَد که هیچ یک از نیازهایش ردّ نگردد»، می‌نویسد:
مبادا این‌گونه روایت‌ها را بعید شمری، چه هارون‌بن موسی _ که از نیکان است _ آن را گزارش کرده است و چه بسیار رازها که خدا راست در میان سرزمین‌ها و بندگانش که هیچ کس را بر آنان آگاه نساخته، جز آن دسته از رسولان و خاصّان پاک را که خود خواسته است؛ پس باید بدان سر فرود آورد و بدان راضی بود و آن را از کسی که عقل‌ها به وجوب راست‌شمردن سخنش گواهی داده‌اند، پذیرفت.۱
5. توجه به هم‌آهنگی نقل با عقل و واقع در روایت‌های دعا و آداب
سید در برخی از موارد بدین نکته توجه داده است که مضمون روایت، هم‌آهنگ با مطلبی است که عقل آن را درمی‌یابد و به درستیِ آن گواهی می‌دهد؛ برای نمونه به باور سید، عقل بدین نکته گواهی می‌دهد که ترک‌کردن مشورت در کارها و طلب خیر از خدایی که آدمی را آفریده و به سرانجام او آگاه است و کلید همه نیازها و مصالح او در دست وی است، کاری نارواست و کسی که چنین کند، سزاوار سرزنش خواهد بود. از این رو، از نگاه وی روایت‌هایی که ترک‌کردن استخاره از خدا را نشانِ نگون‌بختی بنده می‌دانند، درست هم‌آهنگ با همین حکم عقل صادر شده‌اند.۲ در مواردی نیز سید گوش‌زد می‌کند که به هنگام خواندن برخی دعاها باید توجه داشت که آیا آن‌چه بر زبان می‌آوریم با قصد حقیقی ما هم‌سو هست یا نه؟ برای نمونه، درباره دعاهای فراوانی که در ماه رمضان خوانده می‌شود و در آن از خداوند «حج» را می‌خواهیم بر آن می‌رود که:
سزا نبوَد که دعای حج را کسی بخواند، جز آن‌که به راستی خواستار حجّ است؛ اما کسی که هرگز خواهان حج نیست _ حتی اگر شرایط آن برای وی فراهم آید _ درخواست آن‌چه آن را نمی‌خواهد و حتی فراهم‌آمدن شرایط آن را نیز دوست نمی‌دارد، از سوی وی نه تنها نادرست است، بلکه چون مسخره‌گری است که نیازمند عفو [از این کار] است.۳
این‌گونه گوش‌زدها از سوی دانش‌وری چون سید گران‌بهاست، چه بُوَد که در نگاه نخست کسانی که مجموعه نگاشته‌های وی را می‌نگرند، بپندارند که تلاش سید تنها
1.. الدروع، ص۴۲.
2.. فتح‌الأبواب، ص۱۲۳ – ۱۳۳ و نیز در فلاح السائل، ص۱۱۳ – ۱۱۴ اشاره‌ای به این هم‌آهنگی کرده است.
3.. الإقبال (چ قیومی)، ج۱، ص۲۰۰؛ نمونه‌ای دیگر نیز در همان صفحه و صفحۀ پسین آن آمده است.
