سيّدبن‌طاووس و حوزه‌هاي گوناگون ‌روايي - صفحه 93

نکته‌های کلّی باشیم۱ که سیّد از آن در شرح یا تفسیر روایت‌ها _ در حوزه‌های گوناگون _ سود جسته است. نام این نکته‌های کلی را با اندکی تسامح «قواعد فقه‌‌الحدیثی» می‌نامیم.
در این بخش تلاش داریم تا به هر دو گونه مزبور بپردازیم؛ از این رو در بررسی گونه تعامل سید با روایت‌ها در هر یک از این حوزه‌ها، نخست نگاهی فراگیر به شیوه سیّد در گزارش روایت‌ها می‌افکنیم و سپس به آن دسته از اندیشه‌های فقه‌الحدیثی سیّد در برخورد با روایات، که از میان اظهارنظرهای وی می‌توان بدان‌ها دست یافت، می‌پردازیم. در این قسمت _ به لطف خداوند _ علاوه بر ارائه و تبیین این قواعد، حوزه کاربرد آن‌ها را نیز تا آن‌جا که بتوان روشن خواهیم ساخت.

سید و احادیث ادعیه و اعمال مستحب۲

بخش عمده‌ای از تلاش‌های حدیثی سید بر حوزه روایت‌های ادعیه و اعمال مستحب متمرکز شده است. کتاب‌هایی هم‌چون: إقبال الاعمال، مهج‌الدعوات، الدروع‌الواقیة، فلاح‌السائل و پاره‌ای دیگر از کتاب‌ها که به دست ما نرسیده است، در این حوزه جای می‌گیرند. درباره گونه تعامل سید با روایت‌های این حوزه، محورهای ذیل را بررسی می‌کنیم:

چرایی روی‌آوری سید به روایت‌های دعا و آداب

سید در مواردی از آثار خود به توضیح این نکته می‌پردازد که چرا و چگونه خود را از دنیای فقه و فتوا دور می‌کرد؛۳ با وجود آن‌که از نگاه خود به آن مرحله از آگاهی فقهی رسیده بود که بر پایه نظر فقهی خود عمل کند، ولی باز از این‌که بارِ کارِ دیگران را نیز بر دوش گیرد، به سختی خودداری می‌کرد.۴ از آن سوی روحیه سید، درآمدن به حوزه

1.. خواست ما از «نکته‌های کلی» هر گونه نکته‌ایست که سیّد در شرح و تفسیر احادیث از آن سود جسته است و تنها ویژۀ یک یا چند حدیث نیست؛ بلکه می‌‌توان آن را در تبیین معنای همه یا دسته‌ای از احادیث به کار برد. این نکته‌ها می‌توانند نکته‌هایی ادبی یا تفسیری یا کلامی و یا... باشند.

2.. چینش حوزه‌های روایی در این‌جا بر پایۀ فراوانی روایت‌های مربوط به هر حوزه در نگاشته‌های سید است.

3.. در این باره ر. ک: کتابخانۀ ابن‌طاووس، ص۴۲ _ ۴۳ .

4.. البته این بدین معنا نیست که سید دربارۀ روایت‌های فقهی سخن نگفته و در این حوزه، اندیشه‌ای درخورِ یادکرد ندارد؛ نگارنده در نوشته‌ای دیگر به تعامل سید با این دسته از روایات پرداخته است.

صفحه از 127