سيّدبن‌طاووس و حوزه‌هاي گوناگون ‌روايي - صفحه 98

فراوان نباشد، اما روی هم در جای ‌جای نوشته‌های سید و به فراخور موضوع، سخنانی از این دست از وی دیده می‌شود.۱ شمار این توضیح‌ها در همه نگاشته‌ها یک‌سان نیست؛ در الإقبال به اقتضای آن‌که به آداب و دعاهای رسیده در طول همه ماه‌های سال می‌پردازد و شمار این دعاها نیز فراوان است، این توضیحات نیز بسیار زیاد به چشم می‌آید و برعکس، در کتابی چون مهج‌الدعوات _ به اقتضای این‌که سید در آن آهنگ گزارش مجموعه‌ای از دعاهای مهم و کارگشا داشته و به‌دنبال توجه‌دادن به آداب روحی خواندن آن دعاها یا اشاره به درون‌مایه آن‌ها نبوده است _ این شرح‌گونه‌ها اندک است. توضیحات سید به مطلب گوناگونی اشاره دارد؛ گاه تعارض میان دو حدیث را برطرف کرده است،۲ گاه به گونه‌گونی دیدگاه‌های دانشوران شیعه در موضوعی که احادیث آن را گزارش کرده است اشاره می‌کند،۳ و در برخی کتاب‌ها تلاش می‌کند استبعاد برخی را درباره مضمون برخی دعاها یا پیچیدگی مضمون برخی احادیث را بزداید؛۴ برای نمونه، توضیح می‌دهد که خداحافظی از ماه رمضان به چه معناست۵ و یا بر این نکته پای می‌فشارد که ثواب‌هایی که در دعاها یا اعمال مستحبی بدان وعده داده‌اند، همگی مشروط به داشتن اخلاص است.۶

7. توجه دادن به آداب روحی دعاها، مناسبت‌ها و اعمال مستحب

در دنباله بند پیشین، سید به ویژگی‌ها و آمادگی‌های روحی که باید به هنگام خواندن دعاها یا رسیدن برخی روزها و مناسبت‌ها در روح آدمی پدید آید، توجهی شگرف نشان می‌دهد. بیشترین توضیحات و سخنان سید در کتاب‌های دعا در این‌باره است. برای نمونه، در جای جای فلاح‌السائل تأکید و یادآوری این آداب روحی دیده می‌شود؛ ویژگی‌های یک دعاگوی راستین،۷ فواید مناجات با خدا،۸ چگونگی

1.. برای نمونه: الإقبال، ص۲۵۸، ۲۶۱، ۲۶۷، ۲۷۷، ۲۷۸ و... .

2.. الإقبال، ص۲۵۸.

3.. همان، ص۲۶۱.

4.. الإقبال، ص۳۵۸، الدروع، ص۴۲.

5.. الإقبال، ص۵۴۰.

6.. همان، ص۱۲۲.

7.. فلاح‌السائل، ص۴۰- ۳۳.

8.. همان، ۴۲- ۴۰.

صفحه از 127