تخريج حديث و قواعد آن - صفحه 69

محقق کتاب در تخریج این حدیث در پاورقی نگاشته است:
رواه القمی فی تفسیره ۱: ۳۵۴ _ ۳۵۵ بسنده عن أبیه، عن علی بن مهزیار، عن إسماعیل السّراج، عن یونس بن یعقوب، عن المفضّل الجعفی... الخ. و رواه الکلینی فی الکافی ۱: ۲۳۲، ح۵ بسنده عن محمّد، عن محمّــد بن الحسیــن، عــن محمّـــد بن إسماعیل، عن أبی‌إسماعیل السرّاج، عن بشر بن جعفر، عن مفضّل بن عمر... الخ.
و رواه الصدوق فی العلل ۱: ۹۴، ح۲، باب۴۵ بسنده عن المظفّر بن جعفر بن مظفّر العلوی، عن جعفر بن محمّد بن مسعود، عن أبیه، عن محمّد بن أبی‌نصر، عن أحمد بن محمّد بن عیسی، عن العبّاس بن معروف، عن علی بن مهزیار، عن محمّد بن إسماعیـل السّــــراج، عن بشـــر بن جعفـــر، عـن مفضّل الجعفی... الخ. و رواه فی کمال‌الدین: ۱۴۲ _ ۱۴۳، ح۱۰ بسنده عن محمّد بن علی ماجیلویه، عن محمّد بن یحیی العطّار، عن الحسین بن الحسن بن أبان، عن محمّد بن اُورمة، عن محمّد بـــــن إسمـاعیل بن بــزیـع، عن أبی إسمـاعیل السّـراج، عن بشر بن جعفر، عن المفضّل _ الجعفی أظنّه _ ... الخ
.۱
عبارتی که محقق محترم کتاب در تخریج حدیث مذکور نگاشته است، با رعایت دو مطلب می‌تواند عبارت خوبی تلقی شود؛
اوّل: حذف عبارت «بسنده» از ابتدای اَسناد مذکور است؛ زیرا زمانی از این عبارت استفاده می‌شود که سند از ابتدای آن ذکر نشده باشد و برای اختصار یا غیر آن، حداقل یک نفر از ابتدای آن حذف شده باشد. اگر اسنادی مانند اسناد از پیش نقل‌شده از ابتدا و با نام شیخِ مؤلّف آغاز و نقل شوند، استفاده از عبارت «بسنده»، نابجا و غلط‌انداز محسوب می‌شود و خواننده مبتدی تصور خواهد کرد که یک یا چند نفر از ابتدای سند، حذف شده‌اند.
دوم: آن‌که به ‌هنگام نقل سایر اسناد حدیث از سایر کتاب‌ها لازم نیست، هریک از آن‌ها تماماً از ابتدا تا انتها نقل شود، بلکه _ چنان‌چه در تخریجات شیخ‌حّرعاملی ملاحظه شد _ نقل آن‌ها از ابتدا تا موضع مشترک با سند حدیثی که در صدد تخریج آن هستیم، کافی است و نقل ما بعد از موضع مشترک، بیهوده و غیرفنی است.
اکنون به تخریج همین حدیث در تحقیق اخیر الکافی که در پاورقی نگاشته شده توجه بفرمایید:

1.. بصائرالدرجات، ج۱، ص ۳۷۹، پاورقی، ش۷.

صفحه از 72