پژوهشي در مذهب غياث‌ بن ‌کلّوب البجلي - صفحه 50

شاهد دیگر بر شمول تعبیر «اصحابنا» نسبت به شیعیان غیرامامی(هم‌چون فطحیه و واقفیه)، این است که نجاشی، حسن بن علی فضال (فطحی ثقه جلیل)۱ و عبدالله بن جبله (فقیه ثقه واقفی)۲ را در زمره «اصحابنا» برشمرده است.
وی در ترجمه جعفربن‌عبدالله رأس مذری می‌نویسد:
روی جعفر عن جلة أصحابنا، مثل الحسن بن محبوب و محمد بن أبی‌عمیر و الحسن بن علی بن فضال و عبیس بن هشام و صفوان و ابن‌جبلة.۳
به همین دلیل است که شیخ هنگام یادکرد از ابن‌عقده زیدی جارودی در فهرست، برای کار خود این‌گونه دلیل می‌آورد: «و إنّما ذکرناه فی جملة أصحابنا لکثرة روایاته عنهم و خلطته بهم و تصنیفه لهم».۴
نجاشی نیز می‌نویسد: «و ذکره أصحابنا لاختلاطه بهم و مداخلته إیاهم و عظم محله و ثقته و أمانته».۵
بنابراین، اگر نجاشی کسی را بدون تصریح به فساد مذهب وی ترجمه کند و یا این‌که قرینه محکمی بر فساد مذهب آن فرد وجود نداشته باشد، عموم موضوع کتابِ نجاشی _ که همان «اصحابنا» است _۶ شامل حال وی می‌شود و او شیعه امامی خواهد بود.
طرفه این‌که نجاشی در یادکرد از غیاث ‌بن ‌کلّوب، به فساد مذهب وی تصریح نکرده است، و قرینه قابل اعتمادی نیز بر این امر وجود ندارد. این دو نکته، شبهه عامی‌بودن غیاث را دور می‌کند.
علاوه بر این، قرینه خاصی در کتاب نجاشی وجود دارد که نشان از امامی‌بودن غیاث دارد. نجاشی در شرح‌ حال اسحاق ‌بن‌ عمار، پس از معرفی خویشان وی و بیان این‌ نکته که وی از طبقه راویان امام ‌صادق و امام‌ کاظم علیهما السلام است، می‌گوید:

1.. رجال‌النجاشی، ص۳۴، ش۷۲.

2.. همان،ص۲۱۶، ش۵۶۳.

3.. ر.ک: رجال‌النجاشی، ص۱۲۰، ش۳۰۶.

4.. ر.ک: الفهرست، ص۶۸، ش۸۶.

5.. ر.ک: رجال‌النجاشی، ص۹۴، ش۲۳۳.

6.. اختصاص این حکم به رجال‌النجاشی و عدم تعمیم آن به فهرست شیخ دلیلی دارد که طرح آن از حوصلۀ این مقاله خارج است.

صفحه از 59