مشایخ عراقی او۱ و حضور برخی راویان کوفی در زمره شاگردانش از جمله محمد بن الحسین الصائغ الکوفی و حسن بن حسین لؤلؤی این انتساب را _ و لو آن که به جهت تربیت علمی باشد _ تضعیف میکند. تنها احتمالی که این گفته را موجه میکند، مقصود خاص از این لفظ و نماینده طرز تفکر خاص است، که پژوهشی مستقل میطلبد.
نکته
تذکر این نکته شایسته است که با وجود اختلافات یاد شده گاهی همنوایی و تأیید تضعیف مشایخ قم نسبت به راویان قمی در منابع فهرستی و رجالی بغداد دیده میشود. احمد بن محمد بن سیار از آن جمله است که ابن غضایری او را «ضعیف متهالک غال منحرف» میخواند و بزرگان قم نیز روایات او را از کتاب «نوادر الحکمة» استثناء کردهاند.۲ همچنین شخصیت و روایات سلمة بن خطاب براوستانی ضعیف خوانده شده است.۳
5) تحسین آثار قم
از نشانههای نگاه مثبت و برآمده از وامداری مدرسه بغداد به حوزه حدیثی قم توصیفات بلندی است که در باره آثار این مدرسه در نوشتههای فهرستی انعکاس یافته است.
این انعکاس در دو قالب توصیف کثرت تألیفات برخی محدثان قم و تمجید از برخی آثار خاص این مدرسه قابل مشاهده است.
1. تمجید فراوانی تألیف
نجاشی به یادکرد بیش از 166 اثر صدوق شامل کتب، مجالس و مصابیح و نگاشتههایی او در زهد میپردازد.۴ همه این نگاشتهها در سفر او به بغداد منتقل شده و
1.. برخی از این مشایخ به قرار زیر هستند: صالح بن سهل الهمدانی، محمد بن عثمان، حسن بن علی بن ابی مغیره، محمد بن فضیل، علی بن مغیره، محمد بن ابی حمزه، ابن سنان، موسی بن بکر، حفص بن غیاث، عبدالکریم بن عبیدالله، محمد بن سلیمان دیلمی. روایات او نیز در این منابع منعکس شده است: المحاسن، ج۲، ص۵۱۹، ح ۷۲۱؛ الکافی، ج۳، ص۱۱۵، ح ۱۵۳۳؛ ج۴، ص۲۷۹، ح ۳۰۴۰؛ ج۱۲، ص۵۹۱، ح ۱۲۰۹۹؛ کامل الزیارات، ص۸۰، ح ۳ و ۴؛ ص۱۰۵، ح ۲؛ ص۱۰۸، ح ۲؛ ص۱۱۴، ح ۳؛ ص۱۳۲، ح ۱؛ ص۱۵۴، ح ۲؛ امالی الصدوق، ص۱۴۱، ح ۱؛ ص۲۴۴، ح ۱؛ التوحید، ص۱۹۱، ح ۴؛ ثواب الاعمال، ص۱۲۹؛ الخصال، ج۱، ص۱۴۸ و ۲۲۵ و ۲۲۷ و ۲۲۹ و ۳۱۳؛ ج۲، ص۳۴۸ و ۴۳۴ و ۴۳۷؛ عیون اخبار الرضا علیه السلام ، ص۱۲۹، ح ۲۴؛ معانی الاخبار، ص۲ و ۱۷۷ و ۳۶۵؛ علل الشرائع، ص۹ و ۵۲۸؛ التهذیب، ج۲، ص۱۲۱؛ ج۶، ص۴۳؛ مختصر البصائر، ص۷۵ و ۷۶ و ۱۱۹.
2.. رجال ابن الغضائری، ج۱، ص۴۰.
3.. رجال النجاشی، ص۱۸۷، ش ۴۹۸؛ رجال ابن الغضائری، ج۱، ص۶۶، ش ۶۴.
4.. رجال النجاشی، ص۳۸۹، ش ۱۰۴۹.