دارد. این تأثیر عظیم _ که غالباً با یک واسطه به نجاشی و طوسی منتهی می‌شود _ تعابیر بلند و منحصر به فردی در توصیف شخصیت این بزرگان را در این منابع در پی داشته که از نقاط برجسته و قابل دقت در این پیوند به شمار می‌رود. مطالعه توصیف این بزرگان از جانب بغدادی‌ها علاوه بر ترسیم نگاه عمیق و وامداری ایشان نسبت به مدرسه قم و راویان آن، می‌تواند بخش عمده مسیر انتقال میراث حدیثی شیعه به بغداد را نیز روشن کند.
1. احمد بن محمد بن عیسی
اعتماد نجاشی در نقل میراث عظیم حسین بن سعید بر اوست، و شیخ او را ثقه و شیخ القمیین و وجه و فقیه ایشان و اشعریان می‌داند که هیچ خرده‌ای بر او وارد نیست. جایگاه علمی و اجتماعی او در میان شیعیان، به تقویت جایگاه سیاسی او در نزد والیان نیز انجامیده است.۱
2. جعفر بن محمد بن قولویه
او از ثقات اصحاب امامیه و اجلای ایشان در حدیث و فقه معرفی شده و پدرش از بهترین اصحاب سعد بن عبدالله اشعری به شمار می‌رود. شیخ مفید بر جناب ابن قولویه قرائت داشته و از ایشان ره‌توشه علمی بسته است. در یک کلام، او بالاتر و برتر از هر وصف برجسته‌ای از وثاقت و برخورداری از حدیث اهل بیت است که در حق کسی قابل گفتن است. کتب فراوان او نزد مفید و ابن غضایری بوده و نجاشی بیشتر آنها را بر این دو استادش قرائت کرده است. طوسی نیز به روایات و فهرست کتب او طریق دارد. در میان سرشناسان بغداد تلعکبری، مفید، ابن غضایری، ابن عبدون و ابن عزور از او کسب علم و نقل روایت کرده‌اند.۲
3. احمد بن اسحاق
او که از اصحاب امام جواد تا صاحب الامر _ علیه السلام _ است دارای منزلتی بلند و شیخ قمی‌ها به شمار می‌رود که فرستاده ایشان به خدمت امام بوده است. ایشان را از خواص امام عسکری علیه السلام بوده که توفیق زیارت حضرت ولی عصر _ عجل الله تعالی فرجه _ را نیز به دست آورده است.۳
1.. رجال النجاشی، ص۵۸ و ۸۳، ش ۱۹۸؛ فهرست الطوسی، ص۶۰، ش ۷۵ ؛ رجال الطوسی، ص۳۵۱، ش ۵۱۹۷.
2.. رجال النجاشی، ص۱۲۳، ش ۳۱۸؛ فهرست الطوسی، ص۱۰۹؛ رجال الطوسی، ص۴۱۸؛ خلاصة الاقوال، ص۳۱.
3.. رجال النجاشی، ص۹۱، ش ۲۲۵؛ فهرست الطوسی، ص۶۳، ش ۸۷؛ رجال ابن داوود، ص۲۴، ش ۵۹؛ خلاصة الاقوال، ص۱۵، ش ۸.
