عُثْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللهِ علیه السلام ...1
این خبر _ که همه راویان آن امامی عادل‌اند _ به تصریح صاحب ریاض قوی، بلکه صحیح است.2
امامی و غیر امامی ممدوح
همچنان که گذشت، از نظر برخی حدیث شناسان خبری که برخی افراد سند امامی ممدوح و غیر امامی ممدوح باشند، قوی است؛ نمونه آن عبارت است از:
وَ أَخْبَرَنِي الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنِ الْقَاسِمِ، عَنْ أَبَانٍ، عَنْ إِسْمَـاعِيلَ الْجُعْفِيِّ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ _ علیه السلام _ قَالَ...۳
سند این روایت، از ابتدا تا حسین بن سعید، همه امامی عادل هستند، اما قاسم بن محمد جوهری واقفی ممدوح۴ و ابان بن عثمان از اصحاب اجماع۵ و بنا بر قولی۶ غیر امامی است. اسماعیل جعفی نیز امامی ممدوح است. ۷ بنا بر این، سند روایت ترکیبی از امامی عادل و امامی ممدوح و غیر امامی ممدوح است، لذا آن را قوی ارزیابی کرده‌اند.۸ گر چه اگر به دیده تسامح بنگریم و اسماعیل جعفی را از زمره افراد تعدیل شده معرّفی نماییم، روایت موثّق می‌گردد؛ همان‌گونه که مدوّنان نرم افزار درایه النور، به همان سان که نسبت به بسیاری از اسانید دیگر جنبه تساهل را اختیار کرده‌اند، این رأی را برگزیده‌اند.
غیر امامی موثق و امامی ممدوح
وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَن، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللهِ _ علیه السلام _ قَالَ...۹
1.. تهذیب الأحکام، ج۵، ص۳۸۰.
2.. ریاض المسائل، ج۶، ص۳۳۶؛ نمونه هایی دیگر از این معنا را ر.ک: مختلف الشیعة، ج۴، ص۲۲۰- ۲۲۱؛ مناهج الأحکام، ص۵۴۲؛ دلیل الناسک، ص۴۶۶- ۴۶۷.
3.. تهذیب الأحکام، ج۱، ص۱۷۱.
4.. الرجال، طوسی، ص۳۴۲.
5.. اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۷۵.
6.. همان، ص۳۵۲.
7.. الرجال، طوسی، ص۱۲۴.
8.. الحدائق الناضرة، ج۳، ص۲۷۹.
9.. تهذیب الأحکام، ج۴، ص۹.
