15
اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام

امام حسن علیه السلام این خطبه را در زمان در اختیار داشتن منصب حکومت برای مردم خوانده است؛ زیرا پیش ‌از آن، دوران حاکمیت پدر بزرگوارش، امام علی علیه السلام، بود و ایشان در آن زمان تقریباً بر پدر پیشی نمیگرفت و همانند امام علی علیه السلام در دوران حیات پیامبر صلی الله علیه وآله برای مردم سخنرانی نمیکرد. پس از صلح با معاویه نیز از حکومت خلع شد و به مدینه بازگشت و زیر فشار حاکمیت معاویه و آزار و اذیت مخالفان وابسته به حکومت بود و کرسی خطابت بر مردم را در اختیار نداشت. بنابراین، به نظر میرسد که این سخنرانی برای مردم در دوران امارت آن حضرت ایراد شده باشد؛ البته شاید بتوان آن را مربوط به اواخر عمر شریف ایشان در مدینه و برای جمعی از شیعیان و پیروان اهل‌بیت علیهم السلام دانست. به‌هرروی، امام حسن علیه السلام مردمانی را، که در نزد ایشان حاضر بودند، خطاب کرد و از یکی از برادران خویش یاد کرد.

ویژگی‌های برادر امام

امام علیه السلام در این بیان برای یکی از مؤمنان که او را برادر خویش خطاب می‌کند، ویژگیهای برجستة اخلاقی برمیشمرد و به نظر میرسد با برشمردن این ویژگیها، قصد دارد تا او را به عنوان الگوی قابل دسترس برای مؤمنان معرفی کند. امام، داشتن این برادر را به زمان گذشته نسبت داده است؛ از این مطلب روشن میشود که او در زمان بیان امام علیه السلام از دنیا رفته بوده است؛ در نتیجه فردی که الگو معرفی شده معصوم نبوده و دست یافتن به آن صفات برای همگان امکان‌پذیر خواهد بود. صفات و ویژگیهای او به شرح ذیل بوده است:


اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
14

مَنْ يَرْجُو عِنْدَهُ النَّصِيحَةَ، كَانَ لَايَتَبَرَّمُ وَ لَايَتَسَخَّطُ وَ لَايَتَشَكَّى وَ لَايتشهي وَ لَايَنْتَقِمُ وَ لَايَغْفُلُ عَنِ الْعَدُوِّ، فَعَلَيْكُمْ بِمِثْلِ هَذِهِ الْأَخْلَاقِ الْكَرِيمَةِ، إِنْ أَطَقْتُمُوهَا، فَإِنْ لَمْ تُطِيقُوهَا كُلَّهَا فَأَخْذُ الْقَلِيلِ خَيْرُ مِنْ تَرْكِ الْكَثِيرِ. وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ .

شرح حدیث

خَطَبَ النَّاسَ الْحَسَنُ‌‌ابْنَ‌‌عَلي (صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا) فَقَالَ:

واژه‌شناسی

«خَطب»، با سکون «ط»، به معنای علت و سبب چیزی است؛ اما «خُطَب»، به ضم «خ» و فتح «ط»، جمع «خُطبة»، به دو معنا آمده است: گاه به معنای سخنانی است که خطیب معمولاً بر منبر ایراد میکند، و گاه به خطبه عقدی اطلاق میشود که عاقد برای ایجاد محرمیت بین زن و مرد انشا میکند.۱ در اینجا، روشن است که «خُطَب» به معنای سخنی است که امام علیه السلام برای مردم بازگفته و آنان را بدین‌گونه خطاب و موعظه کرده است.

ترجمه و شرح

«حسن‌بن‌علی علیه السلام (که درود خدا بر آن پدر و پسر باد) برای مردم خطبهای خواند و فرمود».
از عبارت «خطب الناس»، در آغاز روایت، میتوان چنین حدس زد که

1.. الصحاح فی اللغة.

  • نام منبع :
    اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
    تاریخ انتشار :
    1392/08/08
    قیمت :
    28800 ریال
    پیوند معرفی کتاب :
    /post/45400/
    لینک خرید :
    http://shop.darolhadith.ir/81-.html
تعداد بازدید : 93392
صفحه از 79
پرینت  ارسال به