27
اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام

موقعیتهای بسیار استثنایی و برخوردار شدن از فرصتهای طلایی، تنها به سبب جهالت و نادانی، فرصت خود را بر باد دادند و درنتیجه چیزی جز خواری و نابودی و گاه پشیمانی نصیبشان نشده است. بی‌گمان، دردی بدتر از نادانی متصور نیست. با نادانی، کار خطا درست پنداشته میشود، تذکرها و نصیحتهای خیرخواهان و اندیشمندان و اهل‌ تجربه شنیده نمیشود، رفتارها یا با افراط همراه است یا با تفریط، از دانایان دوری میشود، استبداد به رأی رخ مینماید، خواهشها و تمایلات سلطه مییابد و هر کوششی از سوی فرد نادان بر گمراهی و انحراف او میافزاید. انسان نادان، همچون فرد گرفتار در باتلاق، با هر حرکتی، بیشتر در نادانی فروخواهد رفت و در زمانی کوتاه، نابودی ارمغان آن است.۱ بنابراین، تباهی هر امری و ریشه هر بدی‌ای در جهالت و نادانی است.۲
امام مجتبی علیه السلام راه رهایی از جهالت را در یک جمله خلاصه کرده است:

دوراندیشی

فلا يَمُدُّ يَدَهُ إِلَّا عَلَى ثِقَةٍ لِمَنْفَعَةٍ

ترجمه و شرح

«به هیچ کاری اقدام نمی‌کرد، مگر آنکه به سودمندی آن اطمینان می‌یافت».
در این جمله، مقصود امام را از دو واژه باید دریافت: نخست واژه «ثقة»

1.. ر.ک: منتخب میزان الحکمة: ج۱ ص۲۱۲ ح ۱۲۳۴ ـ ۱۲۵۱.

2.. همان: ح ۱۲۳۶ ـ ۱۲۳۷.


اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
26

بی‌فایده و زیانبار نیست. محبت جان و مال و تمایل به شهوت و حتی صفاتی چون غضب و کینه و عداوت، که در اخلاق از آن صفات به «صفات رذیله» نام برده می‌شود نیز وجودش برای انسان لازم و در جای خود سودمند است. چیزی که مهم است فراگیری توانمندیِ به‌کارگیری درست این ویژگی‌هاست تا به جای انحراف و گمراهی به خاطر استفادة نابجا از این ویژگی‌ها، در مسیر کمال و سعادت از آن‌ها بهره‌برداری شود. کلید دستیابی به این توانمندی، پیروی از آموزه‌های دینی و عقلانیت در امور است تا جایی که در حدیث از پیامبر خدا صلی الله علیه وآله عقل، سودمندترین دارایی دانسته شده است.۱

دانش‌محوری

كانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ الْجَهَالَةِ

ترجمه و شرح

«از سلطة نادانی‌ها رها بود».
جهالت و نادانی، از بزرگترین مصایب و بلایای دنیاست. این بلا مقدمه ابتلائات بزرگ و کوچک دیگری است و در نهایت، صاحب خود را در کوتاه‌ترین زمان به زمین می‌زند و هلاک میکند. مصیبت نادانی به اندازهای بزرگ است که پیامبر صلی الله علیه وآله به امیرالمؤمنین علیه السلام میفرماید: ای علی هیچ فقری شدیدتر از نادانی نیست.۲
تاریخ مملو از انسانهای نادانی است که با وجود قرار گرفتن در

1.. المحاسن: ص۱۷: پیامبر صلی الله علیه و آله: لا مال أعود من العقل.

2.. المحاسن: ص۱۷: يا علي إنه لا فقر أشد من الجهل.

  • نام منبع :
    اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
    تاریخ انتشار :
    1392/08/08
    قیمت :
    28800 ریال
    پیوند معرفی کتاب :
    /post/45400/
    لینک خرید :
    http://shop.darolhadith.ir/81-.html
تعداد بازدید : 93420
صفحه از 79
پرینت  ارسال به