41
اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام

در این جمله، امام حسن علیه السلام شرط ورود برادرش به گفت‌وگوی مجادله‌آمیز و اختلافی را این‌گونه بیان فرموده است که او فقط در صورت حضور داوری که دو طرف بر داوری او اتفاق نظر داشته رأی او را میپذیرفتند، و البته او نیز میتوانست به حق حکم کند و مانع از بروز نزاع و دشمنی شود، در گفتگوی مجادله‌آمیز وارد میشد.
از این جملة امام علیه السلام به‌روشنی پیداست که مقصود آن حضرت از مشارکت نکردن در مجادله و بحثهای داغِ اختلافی، این نیست که اصلاً در این‌گونه مباحث نباید وارد شد، بلکه مقصود آن حضرت این است که ورود به این‌گونه مجادلات هنگامی مفید است که بتوان حق را ثابت کرد و برادر ایمانی را به خطا و اشتباهش آگاه ساخت. در نتیجه، او نیز باید خطای خود را بپذیرد و اشتباهش را اصلاح کند، بی‌آنکه مفسدهای در روابط حسنه طرفین گفت‌وگو درگیرد. اما این اتفاق زمانی خواهد افتاد که داور مرضی‌الطرفین و توانمندی در جهت حل‌وفصل اختلاف وجود داشته باشد. در غیر این صورت، نه‌تنها حق و باطل روشن نمیشود، بلکه کدورت و دشمنی پدید می‌آید و مشکل دو چندان می‌شود. لذا، باید از مجادلات بی‌فایده حذر کرد و با دست خود دوستیها را به دشمنی تبدیل نکرد. ملاصالح مازندرانی در شرح این جمله مینویسد:
«این‌گونه عمل کردن از کمال‌یافتگی انسان و قوت عقل او حکایت می‌کند؛ اما ورود به چنین منازعاتی، پیش از یافتن حکم‌کننده عادلی که بین حق و باطل تمیز دهد، روش بی‌‌خردان نادان است».۱

1.. شرح أصول الكافي: ج ۹ ص۱۷۳.


اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
40

شده، ترک مراء و مجادله با برادران دینی است، آن‌گاه که به حقانیت خود اعتقاد داریم. بنابراین، ترک مجادله، هنگامی که بر باطل باشیم، ضرورت و آن‌گاه که بر حقیم فضیلت است. کلام صریح پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله در این موضوع چنین است:
أورَعُ النّاسِ مَن تَركَ المِراءَ و إن كانَ مُحِقّا؛۱«پرهیزکارترینِ مردم کسی است که مجادله را ترک کند، اگرچه برحق باشد».
براساس آنچه گذشت، مجادله با برادران ایمانی، به این دلیل که کدورت‌آفرین است و به نزاع و درگیری میانجامد و آتش کینه و دشمنی را بین مؤمنان شعله‌ور میسازد، ناپسند است؛۲ و هنگامی که طرف مقابل بر باطل باشد نیز ترک آن لازم است؛ زیرا همانگونه گذشت، در چنین گفتگویی که هدف آن آشکار شدن حق نیست، بلکه غلبه بر رقیب است فایدهای مترتب نیست و به جای آن بذر دشمنی و کینه در دلها کاشته میشود. از جمله آثار ترک مجادله، «تقویت ایمان» و «افزایش محبت» و «صمیمیت» است و دوری از آن نشانه خردمندی و کمال‌یافتگیِ عقل آدمی است.

پرهیز از گفتگوی بی‌فایده

وَلَا يُشَارِكُ فِي دَعْوًى، وَلَا يُدْلِي بِحُجَّةٍ حَتَّى يَرَى قَاضِياً

ترجمه و شرح

«و در هیچ گفت‌وگو و منازعه‌ای شرکت نمی‌جست و هیچ دلیلی اقامه نمی‌کرد، مگر آنکه قضاوت‌کننده‌ای حاضر باشد».

1.. همان: ح ۵۷۹۰.

2.. همان: ح ۵۷۹۵، المِراءُ يُفسِدُ الصَّداقَةَ القَديمَةَ، ويَحلُلُ العُقدَةَ الوَثيقَةَ.

  • نام منبع :
    اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
    تاریخ انتشار :
    1392/08/08
    قیمت :
    28800 ریال
    پیوند معرفی کتاب :
    /post/45400/
    لینک خرید :
    http://shop.darolhadith.ir/81-.html
تعداد بازدید : 93778
صفحه از 79
پرینت  ارسال به