انواع راههای خیر آشنا کرد و با مشارکت دادنشان به صورت ملموس و از نزدیک در لذت نیکوکاری شریکشان نمود. این امر جنبة تربیتی بسیار ارزندهای برای فرزندان نیز به همراه خواهد داشت؛ زیرا آنان را با درد اقشار ضعیف جامعه آشنا ساخته، راه دستگیری از آنان را به آن‌ها خواهد آموخت و در نهایت به والدین خود که راه چشیدن لذتی وصف‌ناپذیر را به آنان تعلیم داده و خود نیز به آن عامل‌اند، مباهات خواهند کرد.

جدیت در امور

فَإِذَا جَاءَ الْجِدُّ كَانَ لَيْثاً عَادِياً

ترجمه و شرح

«آن‌گاه که زمان کوشش و مجاهده فرا می‌رسید، شیری جنگنده بود».
برادر امام حسن مجتبی علیه السلام ویژگی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و اصحاب و یاران خالص او را داشته است؛ چنان‌که قرآن کریم در توصیف آنان در یک جمله میفرماید:
(محمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلىَ الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنهَُم)‏؛^۱«محمد، پيامبر خدا، و كسانى كه با اويند، با كافران سخت‌اند و با هم مهربان».
اینان با وجود نرمی با برادران ایمانی، سرسختی و نفوذناپذیری هنگام تقابل با دشمنان و نزاع بر سر اصول، مرامشان بود. دراین‌باره، امام باقر علیه السلام مؤمن را به کوه تشبیه می‌کند و میفرماید: «مؤمن از كوه سخت‌تر است: از كوه كم مي‌شود؛ اما از دين مؤمن چيزى كم نمىشود».^۲ بر این اساس

حضرت از نظر مالی تمکن بالایی داشت و جامعه از نتایج کار و تلاش و نیز مُکنت آن حضرت بهرههای فراوانی میبرد تا جایی که صدقات جاریه و موقوفات آن حضرت تا امروز نیز مورد بهرهبرداری مسلمانان است، اما زندگی خود ایشان با ضعیفترین مردمان مدینه یا کوفه مطابقت داشت. در برخی نقلها از امام صادق نقل شده است: علی‌بن‌ابیطالب یک هزار بنده را آزاد کرد در حالی که در نظر شما کسی است که شیرینیاش خرما و شیر و لباسش کرباس بود.^۱ در نقل دیگری آمده است که روزی آن حضرت از فرط گرسنگی سنگ بر شکم خود بسته بود در حالی که در همان روز چهل هزار درهم صدقه داده بود.^۲
البته باید توجه داشت که زندگی زاهدانه داشتن به مفهوم سختگیری بر اهل و عیال نیست؛ گرچه سخت نگرفتن بر خانواده نیز به منزلة عادت دادن آنان به زندگی تجملی و مصرف‌گرایی افراطی نیست. بنابراین رعایت الگوی زندگی معتدل و متعادل بدین معناست که انسان بر خویشتن سخت بگیرد و مصرف‌گرایی را سرلوحة زندگی خود قرار ندهد و تلاش کند تا سهم بیشتری از درآمدش را در امور خیریه که باقی میماند هزینه کند. از سوی دیگر، توأم با سهل‌گیری بر خانواده مراقبت داشته باشد تا آنان در دام زیادهروی در مصرف و تجمل‌گرایی گرفتار نیایند. به این ترتیب سخت‌گیری بر خود نباید موجب شود بر خانواده نیز سخت گرفته شود اما آنان را از افراط و زیاده‌روی نیز باید پرهیز داد. یکی از راههای مقابله با تجمل‌گرایی و مصرف‌گراییِ افراطی خانواده این است که آنان را نیز با