59
اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام

و بالاخره از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل شده است: «اگر هريك از شما ريسمانی برگيرد و پشتهای هيزم بياورد و بفروشد و با اين كار آبروی خود را حفظ كند، بهتر از آن است كه دست نياز به‌سوی بندگان خدا دراز كند».۱

پاسخ به یک سؤال

اکنون با توجه به اجتماعی بودن انسان از یک‌سو و سنت الهی در به انجام رسیدن امور از طریق اسباب و مسببات از سوی دیگر و فراوانی روایات واردشده در لزوم پاسخ مثبت به درخواست کمک برادران ایمانی و فضیلت و ارزش والای این کار، این پرسش پیش میآید که اگر سازوکار خلقت بر این آفریده شده است که امور زندگی با همیاری افراد جامعه سپری شود و سامان یافتن یک جامعه مطلوب به آن است که هریک از اعضا وظیفه خود را به‌درستی انجام دهد و نباید انتظار داشت که با دعا و درخواست از خداوند نیازمندیها برطرف و مشکلات حل‌وفصل شود، چرا تا این اندازه از درخواست و سؤال از همنوعان، حتی از برادران ایمانی، نهی شده است؟ اگر چنین است، اجازه دادن امام حسن علیه السلام به درخواست از کسی که به توانمندی او در دستگیری و کمک امید میرود، به چه معناست؟
در پاسخ باید گفت که با توجه به روایات موجود در نهی از سؤال و درخواست، به نظر میرسد که فلسفه نهی از آن، حفظ عزت و حرمت نفس خویش است. بنابراین، باید درخواستها را به دو دسته تقسیم کرد: نخست، درخواستهایی که موجب تضییع حرمت و کرامت نفس و ذلّت و خواری

1.. همان: ح ۲۸۹۷، به نقل از: بحارالانوار: ج۹۶ ص۱۹۸ ح۳۷: لو أنّ أحَدَكُم يَأخُذُ حَبلاً فَيَأتِي بِحُزْمَةِ حَطَبٍ على ظَهرِهِ فَيَبِيعُها فَيَكُفُّ بها وَجهَهُ خَيرٌ لَهُ مِن أن يَسألَ.


اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
58

نوعی اظهار عجز و ناتوانی است، نهی شده است:
نخست آنکه این رفتار ناسپاسی از نعمتهای الهی است. کسی که از روزگار و سختیهای آن شِکوِه میکند، دیدگان خود را بر نعمتهای بیشمار الهی بسته و به ناملایمات آن چشم دوخته است؛ درحالی‌که قرآن کریم میفرماید: «و اگر بخواهيد نعمت‌هايش را بشمارید، نمی‌توانید. همانا انسان سْتمكار و ناسپاس است».۱
دیگر آنکه شکایت به‌منزله اظهار ناتوانی از اداره زندگی است. اظهار ناتوانی نیز نوعی درخواست کمک است و این هر دو با کرامت انسانی و عزت نفس آدمی سازگار نیست. ازهمین‌رو، در بیانات معصومان علیهم السلام، بارها از درخواست از غیر خدای متعالی نهی شده است. در توصیة پیامبر صلی الله علیه وآله به ابوذر آمده است: «ای ابوذر، زنهار که از غیرخدا درخواست کنی؛ چراکه در دنيا مايه خواری و فقر است و در روز قيامت حسابش طولانی است».۲
ایشان در بیان دیگری فرموده است: «هيچ بنده‌ای دری از نيازخواهى به روی خود نگشود، مگر آنكه خداوند هفتاد دَرِ فقر به روی او باز می‌کند».۳
امیرالمؤمنین علیه السلام نیز میفرماید: «هركه از غيرخدا چيزی بخواهد سزاوار محروميت است».۴

1.. ابراهیم: ۳۴: وَ إِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تحُْصُوهَا إِنَّ الْانسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّار.

2.. منتخب میزان الحکمة: ج۱ ص۴۷۴ ح ۲۸۸۸، به نقل از: من لا یحضره الفقیه: ج۴ ص۳۷۵ ح۵۷۶۲: يا أبا ذَرٍّ، إيّاكَ و السؤالَ فإنّهُ ذُلٌّ حاضرٌ، و فَقرٌ تَتَعَجَّلُهُ، و فيهِ حِسابٌ طَويلٌ يَومَ القِيامَةِ.

3.. منتخب میزان الحکمة: ج۱ ص۴۷۴ ح ۲۸۸۸، به نقل از: جامع الاخبار: ص۳۷۹ ح۱۰۶۱: ما مِن عبدٍ فَتَحَ على نَفسِهِ بابا مِن المَسألَةِ إلاّ فَتَحَ اللّهُ علَيهِ سَبعينَ بابا مِنَ الفَقرِ.

4.. همان: ح ۲۸۸۹، به نقل از: غررالحکم: ح ۷۹۹۳: مَن سَألَ غيرَ اللّه استَحَقَّ الحِرمانَ.

  • نام منبع :
    اخلاق کريمانه در پرتو کلام امام حسن مجتبي عليه السلام
    تاریخ انتشار :
    1392/08/08
    قیمت :
    28800 ریال
    پیوند معرفی کتاب :
    /post/45400/
    لینک خرید :
    http://shop.darolhadith.ir/81-.html
تعداد بازدید : 89050
صفحه از 79
پرینت  ارسال به