نقشه 4 : محلّ نبرد نهروان و مسير حركت دو سپاه
پيش از آن كه مهلت معيّن شده در قضيه حَكميّتْ پايان يابد، گروهى از قُرّاء - كه با خشكْمغزى خويش، امير المؤمنين عليه السلام را به قبول حكميّت و حَكَم قرار دادن ابو موسى مجبور ساخته بودند - پشيمان شدند و پس از چند مرحله اعتراض ، در منطقه «حروراء» در نزديكى كوفه مستقر گرديدند. امام عليه السلام طىّ چند مرحله مناظره ، با قدرت بيان و استدلال خود و يا توسط ياران خاصّ خويش جمع آنان را ارشاد كرد و پراكنده ساخت ؛ امّا آنان سرانجام ، با جمعيتى نزديك به چهار هزار نفر ، از منطقه حروراء ، به سمت مدائن ، حركت كردند و در طىّ راه ، به آزار و اذيت مسلمانان مشغول شدند.
امير مؤمنان عليه السلام در آن تاريخ (ماه صفر سال 38 هجرى) سپاهى را براى نبرد ديگرى با معاويه آماده ساخته و در حال حركت به سمت شام بود . اين سپاه ، به فرماندهى امام على عليه السلام ، مسير شام تا شهر انبار را پيمود كه خبر تعرّض خوارج (مارِقين) به مردان و زنان عادى (غير نظامى) و بى دفاع ، منتشر شد. امام عليه السلام به ناچار و در پى اضطراب رزمندگان سپاه - كه نگران خانوادههاى خود بودند - ، از شهر انبار ، به سمت نهروان ، تغيير مسير داد. اين دو سپاه ، در منطقه نهروان با هم تلاقى كردند و نبرد نهروان را پديد آوردند.
