2062

رَبُّنا غَفورٌ شَكورٌ

الكتاب :

ما يَفْعَلُ اللّه ُ بِعَذابِكُمْ إنْ شَكَرْتُمْ وَ آمَنْتُمْ وَ كانَ اللّه ُ شاكِرا عَلِيْما». ۱

إنَّ الصَّفا و المَرْوَةَ مِنْ شَعائرِ اللّه ِ فَمَنْ حَجَّ البَيْتَ أوِ اعتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيهِ أنْ يَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْرا فَإنَّ اللّه َ شاكِرٌ عَلِيْمٌ». ۲

وَ قالُوا الْحَمْدُ للّه ِ الَّذِي أذْهَبَ عَنَّا الحَزَنَ إنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَكُورٌ». ۳

ذلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللّه ُ عِبادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ قُلْ لا أسأَلُكُمْ عَلَيهِ أجْرا إلاَّ المَوَدَّةَ فِي القُرْبَى وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيْها حُسْنا إنَّ اللّه َ غَفُورٌ شَكُورٌ». ۴

الحديث :

۰.9815.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : يا خَيرَ ذاكِرٍ و مَذكورٍ، يا خَيرَ شاكِرٍ و مَشكورٍ ۵ . ۶

2062

پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است

قرآن :

«اگر شكر كنيد و ايمان ورزيد خداوند را با عذاب شما چه كار؟ خدا سپاسگزار و داناست» .

«صفا و مروه از شعاير خداست . پس هركه حجّ خانه خدا را به جاى آورد يا عمره گذارد بر او گناهى نيست كه ميان آن دو سعى به جاى آورد ؛ پس هركه افزون بر فريضه ، كار نيكى كند خداوند ، سپاسگزار و داناست» .

«و گفتند : سپاس خدايى را كه اندوه از ما ببرد . همانا پروردگار ما بسيار بسيار آمرزنده و سپاسگزار است» .

«اين است آنچه خدا آن گروه از بندگانش را كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند ، بدان مژده مى دهد . بگو : بر اين رسالت مزدى از شما نمى خواهم جز دوست داشتن خويشاوندان . و هركه كار نيكى كند براى او در ثواب آن خواهيم افزود . همانا خداوند بسيار آمرزنده و سپاسگزار است» .

حديث :

۰.9815.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله گفت : اى بهترين ذاكر و مذكور ، اى بهترين شاكر و مشكور . ۷

1.النساء : ۱۴۷ .

2.البقرة : ۱۵۸ .

3.فاطر : ۳۴ .

4.الشورى : ۲۳ .

5.بحار الأنوار : ۹۴/۳۹۶/۳ .

6.قال العلاّمة الطباطبائي رحمه الله : الشاكر و العليم اسمان من أسماء اللّه الحسنى ، و الشّكر هو مقابلة من اُحسن إليه إحسان المحسن بإظهاره لسانا أو عملاً ، كمن ينعم إليه المنعم بالمال فيجازيه بالثناء الجميل الدالّ على نعمته ، أو باستعمال المال فيما يرتضيه و يكشف عن إنعامه ، و اللّه سبحانه و إن كان محسنا قديم الإحسان ، و منه كل الإحسان ، لا يد لأحد عنده حتى يستوجبه الشكر ، إلاّ أنّه جلّ ثناؤه عدّ الأعمال الصالحة ـ التي هي في الحقيقة إحسانه إلى عباده ـ إحسانا من العبد إليه ، فجازاه بالشكر و الإحسان ، و هو إحسان على إحسان ، قال تعالى : «هَلْ جَزاءُ الإحْسانِ إلاّ الإحْسانُ» . (الرحمن : ۶۰) ، و قال تعالى: «إنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً و كانَ سَعْيُكُم مَشكورا» . (الدهر : ۲۲) ، فإطلاق الشاكر عليه تعالى على حقيقة معنَى الكلمة من غير مجاز (الميزان في تفسير القرآن: ۱/۳۸۶) .

7.علاّمه طباطبايى رحمه الله فرموده است : شاكر و عليم دو اسم از اسمهاى نيكوى خداست . شكر و سپاسگزارى اين است كه كسى در برابر نيكى ديگرى به خود ، با زبان يا در عمل ، آن را جبران كند ، مانند اين كه كسى به ديگرى كمك مالى كند و او به پاداش آن كمك، از وى تعريف و ستايش كند يا آن مال را در جايى كه مورد پسندِ كمك كننده و بيانگرِ كمك و خوبى اوست به مصرف برساند . خداوند سبحان، گر چه احسانش ازلى است و همه احسان و نيكيها از اوست و هيچ كس نسبت به خداوند، خوبى و احسانى نمى كند كه مستوجب سپاسگزارى از جانب خداوند باشد، امّا خداى بزرگ، اعمال صالح و نيك را ـ كه همانها نيز در حقيقت احسان خود او به بندگانش مى باشد ـ احسان و نيكى بنده به خود به شمار آورده و در برابر آن از بندگان سپاسگزارى و به آنان احسان مى كند و اين خود احسانى است علاوه بر احسان [اوّل] . خداوند متعال فرموده است : «آيا پاداش خوبى جز خوبى است؟» و فرموده است : «اين پاداش شماست و از كوشش شما سپاسگزارى شده است» . بنا بر اين ، اطلاق نام شاكر (سپاسگزار) بر خداوند متعال اطلاق حقيقى است، نه مجازى .