چیستی «حسن خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی - صفحه 61

برمی‌انگیزد. بر عکس، خشک‌بودن و اخم‌داشتن، فضایی تنگ، بسته و کسل‌کننده به‌ وجود می‌آورد و موجب برانگیخته شدن عواطف منفی می‌گردد. ارتباط مثبت میان دو نفر، نیازمند فضایی شاد و فرح‌بخش است. بنا بر این، یکی از مصادیق اخلاق خوش، ایجاد سرور و نشاط در تعامل است. راه این کار نیز شوخی و مزاح است.

روایت چهارم

به نقل كنز‌العمال، رسول‌خدا صلی الله علیه وآله در تفسیر حسن‌خلق فرموده است:
إنّما تفسیرُ حُسنِ الخُلقِ: ما أصابَ الدُّنیا یَرْضی، و إنْ لَم یُصِبْهُ لَم یَسْخَطْ.۱

مورد ششم و هفتم: «خرسند‌شدن در خوشایندها» و «ناخرسند‌نشدن در ناخوشایندها»

روند زندگی، هم دوران خوشایند دارد و هم دوران ناخوشایند. این قانون زندگی است.۲ در این روایت، نمود و تجلی حسن‌خلق در دو موقعیت خوشایند و ناخوشایند زندگی نشان داده شده‌است. برخی ممکن است در ناخوشایندهای زندگی، به خشم درآیند و زبان به سرزنش گشایند، و در خوشایند هم، باز ناخرسند باشند. هم کسانی که در ناخوشایندها عصبی، نالان و ناراضی می‌شوند، و هم کسانی که همیشه ناراضی و طلبکارند، حتی اگر در خوشایند باشند، هر دو زندگی را بر خانواده خود تلخ می‌کنند. این، بد‌اخلاقی است. اما انسان‌های خوش‌اخلاق، در خوشایندها خرسند می‌شوند، و به ویژه در ناخوشایندها کنترل از دست نداده و ناراضی و عصبی نمی‌شوند. این امر سبب می‌شود که فضا بر خانواده تنگ نشود و افراد، بیش از اصل مشکل، دچار فشار روانی بیشتر نگردند.

روایت پنجم

نقل می‌کنند روزی مردی از رو به ‌روی پیامبر خدا، نزد ایشان آمد و پرسید: ای پیامبر خدا، دین چیست؟ حضرت فرمود: «خوش‌خویی». سپس از طرف راست آمد و پرسید: دین چیست؟ باز فرمود: «خوش‌خویی». آن‌گاه، از طرف چپ ایشان آمد و پرسید: دین چیست؟ باز فرمود: «خوش‌خویی». سپس از پشت سر ایشان آمد و پرسید: دین چیست؟ پیامبر صلی الله علیه وآله به طرف او برگشت و فرمود: «مگر نمی‌فهمی؟! دین، آن است که خشم نگیری».۳

1.. کنز العمّال، ج٣، ص١٧، ح٥٢٢٩.

2.. امام علی علیه السلام: الدهر یومان: یوم لک و یوم علیک (نهج‌البلاغه، نامه ۷۲).

3.. جاءَ رجُلٌ إلی رسولِ اللّه ِ صلی الله علیه وآله مِن بَینِ یدَیهِ فقالَ: یا رسولَ اللّه! ما الدِّینُ؟ فقالَ: حُسنُ الخُلقِ. ثُمَّ أتاهُ عَن یَمینِهِ، فقالَ: ما الدِّینُ؟ فقالَ: حُسنُ الخُلقِ. ثُمّ أتاهُ مِن قِبَلِ شِمالِهِ، فقالَ: ما الدِّینُ؟ فقالَ: حُسنُ الخُلقِ. ثُمّ أتاهُ مِن وَرائهِ، فقالَ: ما الدِّینُ؟ فالْتَفَتَ إلَیهِ و قاَل: أمَا تَفْقَهُ؟! الدِّینُ هُو أنْ لا تَغْضَبَ (تنبیه الخواطر، ج١، ص٨٩).

صفحه از 67