رابطه خوب و لذت‌بخش شکل نمی‌گیرد. همچنین اگر فرد در موقعیت‌های خوشایند زندگی خرسند نباشد و در ناخوشایندها، ناخرسند باشد و در اشتباهات خشمگین شود، به رابطه آسیب می‌زند و آن را تخریب می‌کند.
مکانیزم تأثیر حسن خلق
از مسائل بسیار مهم در این بحث، مکانیزم تأثیر حسن خلق بر روابط اجتماعی است. بر اساس روایات اسلامی، حسن خلق موجب ایجاد محبت۱ و تثبیت مودت۲ می‌شود و زندگی گوارا را به ارمغان می‌آورد.۳ سؤالی که مطرح است، این که چگونه حسن خلق موجب بهبود روابط اجتماعی می‌شود؟ چگونگی تأثیر از پرسش‌های مهم در علوم انسانی است. آنچه تا کنون گفته شد، مفهوم‌شناسی و مصداق‌شناسی بود. اما از پرسش‌های مهم علمی، چگونگی تأثیر حسن خلق بر روابط اجتماعی است. این، به بحث تبیین برمی‌گردد. یکی از مسائل مهم در مطالعات اسلامی، تبیین چگونگی رابطه میان دو مؤلفه است. پیش‌تر در باره مسأله تبیین و روش آن در همین مجله سخن گفته‌ایم.۴ آنچه اینجا مهم است، این که در منابع اسلامی متونی وجود دارند که به پرسش یاد شده در باره حسن خلق پاسخ می‌دهند و حتی قابلیت نظریه‌پردازی دارند.
در این باره سه دسته روایت وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:
الف) روایات «سعة»
در برخی از روایات، برای حسن خلق از واژه «سعة» استفاده شده است. رسول خدا صلی الله علیه وآله فرموده است که اگر مال شما آن‌قدر وسعت ندارد که به دیگران برسد، به جای آن، اخلاقتان را وسعت دهید:
1.. عن فضیل قال: صنائع المعروف و حسن البشر یکسبان المحبة و یدخلان الجنة، و البخل و عبوس الوجه یبعدان من الله و یدخلان النار (الکافی، ج۲، ص۱۰۳، ح۵). عْضُ أَصْحَابِنَا رَفَعَه عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه علیه السلام قَالَ: یَا مُفَضَّلُ! لَا یُفْلِحُ مَنْ لَا یَعْقِلُ، و لَا یَعْقِلُ مَنْ لَا یَعْلَمُ، و سَوْفَ یَنْجُبُ مَنْ یَفْهَمُ و یَظْفَرُ مَنْ یَحْلُمُ، و الْعِلْمُ جُنَّةٌ، و الصِّدْقُ عِزٌّ، و الْجَهْلُ ذُلٌّ، و الْفَهْمُ مَجْدٌ، و الْجُودُ نُجْحٌ، و حُسْنُ الْخُلُقِ مَجْلَبَةٌ لِلْمَوَدَّةِ (الکافی، ج۱، ص۲۷، ح۲۹). حسن الخلق یورث المحبة ویؤکد المودة (غررالحکم، ح۴۸۶۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۲۲۸، ح۴۴۰۰). من حسن خلقه کثر محبوه، وأنست به النفوس (غررالحکم، ح۹۱۳۱).
2.. رسول الله صلی الله علیه وآله : حسن الخلق یثبت المودة (تحف العقول، ص۴۵؛ مشکاة الانوار، ص۱۳۸، ح۳۲۱).
3.. امام صادق علیه السلام: لا عیش أهنأ من حسن الخلق (الکافی، ج۸، ص۲۴۴، ح۳۳۸).
4.. ر. ک: «درآمدی بر روش شناسی فهم معارف روانشناختی از احادیث».
