چیستی «حسن خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی - صفحه 66

برانگیخت.۱ به گزارش امام حسن مجتبی علیه السلام خاله ایشان هند بن ابی هاله نقل می‌کند که ایشان همواره گشاده‌رو، دارای خلقی آسان و نرم‌خو بود و تندخو و خشن نبود.۲ همچنین حضرت رسول صلی الله علیه وآله افراد «سهل و طلق» را دعا کرده است.۳ همه این‌ها نشان می‌دهد که یکی از کارکردهای مهم حسن خلق، سهولت و آسانی است.
بنا بر این، حسن خلق موجب سهولت و آسانی می‌شود و از این طریق موجب محبت و پیوند اجتماعی می‌گردد.۴ اگر این ویژگی نباشد، افراد از گرد هم جدا شده و پراکنده می‌شوند.۵

ج) روایت «زینت»

در روایتی از امام صادق یا امام باقر علیه السلام آمده که ایشان مردم را به حسن خلق فراخوانده و فرموده است که این، شما را نزد مردم زیبا و جمیل می‌سازد.۶ بر اساس، این روایت، حسن خلق موجب زیبایی اجتماعی شده و زینت، روابط را لذت‌بخش می‌سازد.
از آنچه گذشت، می‌توان گفت که پایه نظری حسن خلق سه مؤلفه اساسی دارد: وسعت، سهولت و زینت. حسن خلق، از سویی خلقِ مثبتِ توسعه یافته‌ای است که مهر و لطفش به دیگران می‌رسد و از سوی دیگر، موجب سهولت و آسانی روابط می‌گردد، و از سوی سوم موجب زینت اجتماعی می‌شود. این سه، فضایی را در روابط اجتماعی به وجود می‌آورند که برای دیگران مایه آسایش، لذت، سرور و امنیت است و به همین جهت موجب بهبود، توسعه، تعمیق و تحکیم روابط اجتماعی می‌شود.

1.. عنه صلی الله علیه وآله : إنَّ اللّهَ لَم یَبعَثنی مُعَنِّتاً ولا مُتَعَنِّتاً، ولکِن بَعَثَنی مُعَلِّماً مُیَسِّراً. (صحیح مسلم، ج۲، ص۱۱۰۵، ح۳۳).

2.. الإمام الحسن علیه السلام: سَأَلتُ خالی هِندَ بنَ أبی هالَةَ عَن حِلیَةِ رَسولِ اللّه صلی الله علیه وآله و کانَ وَصّافاً لِلنَّبِیِّ صلی الله علیه وآله فَقالَ: کانَ رسولُ اللّه فَخماً مُفَخَّماً... فَقُلتُ: کَیفَ کانَ سیرَتُهُ فی جُلَسائِهِ؟ فَقالَ: کانَ دائِمَ البِشرِ، سَهلَ الخُلُقِ، لَیِّنَ الجانِبِ لَیسَ بِفَظٍّ و لا غَلیظٍ...

3.. رسول الله صلی الله علیه وآله : ایها الناس! و الله انی لاعلم انکم لاتسعون الناس باموالکم و لکن بالطلاقه و حسن الخلق و سمعته یقول رحم الله کل سهل طلق (الزهد، ۲۸).

4.. قوله: (حسن الخلق‏ یسر) ای سبب للیسر لان الناس مجبولون بحب من یلاقیهم بحسن الخلق و رعایته(شرح الکافی ملا صالح، ج۸، ص۲۹۳).

5.. فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظاً غلیظ القلب لانفضوا من حولک (سوره آل عمران، آیه۱۵۹).

6.. عن الباقر أو الصادق علیهما السلام قال: إنّ ممّا یُزیّن الإسلام الأخلاق الحَسَنة فیما بینَ الناس، فتواظبوا علی مَحاسن الأخلاق و حُسن الهدی و السَمت، فإنّ ذلک ممّا یُزینّکم عند الناس إذا نَظروا إلی مَحاسن ما تَنطقون به و ألقوکم علی ما یَستطیعون بِنَقضکُم فیه، و قد قال اللّه _ عز و جل _ لمحمّدٍ صلی الله علیه وآله : «إنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ» و هو الخُلق الّذی فی أیدیکم (مشکاة الانوار، ص۴۲۲، ح۱۴۳۱).

صفحه از 67