مهمترین وظیفه و برنامۀ دبیرخانه همایش آیة الله مشکینی، شناسایی، گردآوری، تحقیق و نشر دستنوشتهها و مکتوبات ایشان بود.
پایگاه اطلاع رسانی حدیث نت ـ بخشی از آثار ایشان به عنوان کتاب به چاپ رسیده بود، برخی نیز به صورت مقاله در مجلات به صورت پراکنده منتشر شده بود، ولی بخش عمدهای دستنوشته بر جایمانده بود که به طبع نرسیده بود.
بحمدالله! امروز میتوانیم مدعی شویم بیش از ۹۵% دستنوشتههای باقیمانده از ایشان شناسایی و تحقیق شده است و در مجموعه آثار آیة الله مشکینی به چاپ میرسد.
مجموعه آثار، در تنظیم نهایی ۲۳ عنوان در ۵۰ جلد است. این عناوین و مجلدات، به ترتیب موضوعی سامان داده شده است.
موضوعات کلی که کتابها در ذیل آن قرار گرفته، به همراه عناوین و تعداد مجلدات، از این قرار است:
یکم. قرآنپژوهی: ۴ عنوان در ۱۳ جلد
۱. ترجمه قرآن ۱ جلد
۲. تفسیر روان ۸ جلد
۳. تفسیر مبسوط ۲ جلد
۴. رسائل قرآنی ۲ جلد
دوم. حدیثپژوهی: ۴ عنوان در ۷ جلد
۱. المواعظ العددیة ۳ جلد
۲. قصار الجُمل ۲ جلد
۳. مفتاح الجنان ۱ جلد
۴. الهادی الی موضوعات «نهج البلاغة» ۱ جلد
سوم. کلام و عقاید: ۱ عنوان در ۱ جلد
۱. مسلکنا فی العقاید و الاخلاق و العمل ۱ جلد
چهارم. اخلاق و تربیت: ۲ عنوان در ۲ جلد
۱. دروسٌ فی الأخلاق ۱ جلد
۲. ازدواج در اسلام ۱ جلد
پنجم. اصول فقه: ۲ عنوان در ۲ جلد
۱. الاُصول: مشتمل بر «اصطلاحات الاصول» و«تحریر المعالم» ۱ جلد
۲. الرسائل الجدیدة ۱ جلد
ششم. فقه: ۸ عنوان در ۲۲ جلد
۱. مصطلحات الفقه ۱ جلد
۲. الفقه المأثور ۱ جلد
۳. التعلیقة الاستدلالیة علی «شرایع الاسلام» ۳ جلد
۴. التعلیقة الاستدلالیة علی «العروة الوثقی» ۳ جلد
۵. التعلیقة الاستدلالیة علی «تحریر الوسیلة» ۱۰ جلد
۶. تحریر «تحریر الوسیلة» ۱ جلد
۷. نوشتارهای فقهی ۱ جلد
۸. رسالههای فقهی و اصولی ۲ جلد
هفتم. گوناگون: ۲ عنوان در ۳ جلد
۱. کشکول حکمت ۱ جلد
۲. گفتارها و نوشتارها ۲ جلد
این مجموعه، در قطع وزیری به چاپ رسیده و مجموع صفحات آن حدود ۳۰/۰۰۰ صفحه است.
دقت در عناوین و محتویات این آثار، تحلیلگر بیرونی را با چند صفت و خصلت در نویسنده مواجه میکند:
۱. بهرهوری از زندگی و پُرکاری،
۲. نظم و انضباط،
۳. ابتکار و خلاقیت،
۴. زمانشناسی،
۵. توجه به نیازهای عمومی جامعه.
اگر تعداد صفحات آثار را بر زندگی معظّمله تقسیم کنیم (۸۵ سال × ۳۶۵ روز = ۳۱۰۲۵ ) روزی یک صفحه در تمام دوران نوشته است و این همه در کنار تدریس مستمر، فعالیتهای سیاسی, اجتماعی و نیز خدمات فرهنگی، نشان از پرکاری و حاکمیت نظم و انضباط در زندگی دارد.
توجه به عناوین کتابها و آثاری چون «اصطلاحات الاُصول»، «مصطلحات الفقه»، «قصار الجمل»، «الرسائل الجدیدة» و «تحریر المعالم» حکایت از خلاقیت و ابتکار عمل میکند.
چنان که آثاری چون «تکامل انسان در قرآن» و «زمین در فقه اسلامی» زمانشناسی را نشان میدهد.
روانی و سادگی نثر آثار فارسی و انتخاب موضوعات مورد نیاز برای عموم چون «واجب و حرام»، «ازدواج در اسلام» و «تفسیر روان» نشاندهنده توجه به نیازهای عمومی جامعه است.
امید است تحقیق و نشر این مجموعه، برای مجامع علمی و نیز عموم جامعه سودمند باشد.
مهدی مهریزی
دبیر علمی همایش