۰.4921.عنه عليه السلام : لا تُحَدِّث بِالعِلمِ السُّفَهاءَ فَيُكَذِّبوكَ ، و لاَ الجُهّالَ فَيَستَثقِلوكَ ، و لكِن حَدِّث بِهِ مَن يَتَلَقّاهُ مِن أهلِهِ بِقَبولٍ و فَهمٍ ؛ يَفهَمُ عَنكَ ما تَقولُ ، و يَكتُمُ عَلَيكَ ما يَسمَعُ ؛ فَإِنَّ لِعِلمِكَ عَلَيكَ حَقّا كَما أنَّ عَلَيكَ في مالِكَ حَقّا ؛ بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ ، و مَنعُهُ عَن غَيرِ مُستَحِقِّهِ . ^۱

۰.4922.عنه عليه السلام : اِحتَرِس مِن ذِكرِ العِلمِ عِندَ مَن لا يَرغَبُ فيهِ ، و مِن ذِكرِ قَديمِ الشَّرَفِ عِندَ مَن لا قَديمَ لَهُ ؛ فَإِنَّ ذلِكَ مِمّا يُحقِدُهُما عَلَيكَ . ^۲

۰.4923.عنه عليه السلام : إنَّ الحُكَماءَ ضَيَّعُوا الحِكمَةَ لَمّا وَضَعوها عِندَ غَيرِ أهلِها . ^۳

1034

مُراعاةُ طاقَةِ المُخاطَبِ

۰.4924.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لا تُحَدِّثُوا النّاسَ بِما لا يَعرِفونَ ؛ أ تُحِبّونَ أن يُكَذَّبَ اللّه ُ و رَسولُهُ ؟ ! ^۴

۰.4921.امام على عليه السلام فرمود : دانش را براى سفيهان بازگو مكن كه تو را تكذيب مى كنند ، و براى نادانان بازگو مكن كه در پذيرش آن سنگينى مى كنند ؛ بلكه براى كسى بازگو كن كه شايسته آن باشد و آن را از روى فهميدن پذيرا باشد، آنچه را به او مى گويى ، بفهمد، و آنچه را از تو مى شنود ، كتمان كند ؛ زيرا دانش تو بر تو حقّى دارد ، همان گونه كه مالت بر تو حقّى دارد ، كه بايد آن را به مستحقّ آن ببخشى ، و از آن كه استحقاق آن را ندارد ، ممانعت نمايى.

۰.4922.امام على عليه السلام فرمود : از ياد كردِ علم نزد آن كه بدان اشتياق ندارد ، بپرهيز ، و از ياد كردِ آن كه داراى شرافت ديرينه است ، نزد آن كه در شرافتْ ديرينه اى ندارد ، اجتناب كن كه باعث كينه جويى او نسبت به تو مى شود.

۰.4923.امام على عليه السلام : حكيمان ، چون حكمت را به نااهل آن سپردند ، آن را ضايع كردند.

1034

مراعات توان مخاطب

۰.4924.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : براى مردم آنچه را نمى دانند ]و نمى پذيرند] ، بازگو نكنيد . آيا دوست داريد كه خدا و رسولش مورد تكذيب قرار گيرند؟