3378
تَفسيرُ الكِبرِ
الكتاب :
أَ فَكُلَّما جاءَكُمْ رَسُولٌ بِما لاَ تَهْوَى أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَريقا كَذَّبْتُمْ وَ فَرِيقا تَقْتُلُونَ» . ۱
سَأَصرِفُ عَنْ آياتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لاَ يُؤْمِنُوا بِها...» ۲ . ۳
(انظر) الأعراف : 13 ، 36 ، 40 ، النحل : 22 ، يونس : 75.
الحديث :
۰.17351.بحار الأنوار عن أبي ذرّ : دَخلتُ ذاتَ يَومٍ في صدرِ نَهارِهِ على رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله في مَسجدِهِ ... فقلتُ : يا رَسولَ اللّه ِ، بأبي أنتَ و اُمي ، أوصِني بِوَصيَّةٍ يَنفَعُني اللّه ُ بِها ، فقالَ : ... يا أبا ذَرٍّ ، مَن ماتَ و في قَلبِهِ مِثقالُ ذَرَّةٍ مِن كِبرٍ لم يَجِدْ رائحَةَ الجَنَّةِ إلاّ أن يَتوبَ قبلَ ذلكَ ، فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، إني لَيُعجِبُني الجَمالُ حتّى وَدِدتُ أنَّ عِلاقَةَ سَوطي و قِبالَ نَعلي حَسَنٌ ، فَهل يُرهَبُ على ذلكَ ؟ قالَ : كيفَ تَجِدُ قَلبَكَ ؟ قالَ : أجِدُهُ عارِفا للحَقِّ مُطمَئنّا إلَيهِ ، قالَ : ليسَ ذلكَ بالكِبرِ ، و لكنَّ الكِبرَ أن تَترُكَ الحَقَّ و تَتَجاوَزَهُ إلى غيرِهِ ، و تَنظُرَ إلَى النّاسِ و لا تَرى أنَّ أحَدا عِرضُهُ كَعِرضِكَ و لا دَمُهُ كَدَمِكَ . ۴
3378
معناى كِبر
قرآن:
«پس چرا هر گاه پيامبرى چيزى را كه خوشايند شما نبود برايتان مى آورد، كبر مى ورزيديد؟ گروهى را دروغگو مى خوانديد و گروهى را مى كشتيد».
«به زودى كسانى را كه در زمين بناحق تكبّر مى ورزند، از آياتم روي گردان مى سازم. [به طورى كه ]اگر هر نشانه اى را [از قدرت من ]بنگرند، بدان ايمان نياورند». ۵
حديث:
۰.17351.بحار الأنوار : زمانى در آغاز روز در مسجد خدمت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رسيدم و گفتم: اى رسول خدا! پدر و مادرم به فداى شما! مرا يك سفارشى كنيد كه خداوند مرا بدان نفعى رساند، حضرت فرمود: اى ابوذر! هر كس بميرد و در دلش ذرّه اى تكبّر باشد، بوى بهشت را استشمام نمى كند مگر اين كه پيشتر توبه كند. عرض كرد: اى رسول خدا! من زيبايى را دوست دارم، حتى دوست دارم بند تازيانه ام و دوال كفشم زيبا باشد. آيا از اين حالت، بيمِ كبر و خود پسندى مى رود؟ فرمود: دلت را چگونه مى يابى؟ عرض كرد: آن را شناساى حق و آرام گرفته بدو، مى يابم. فرمود: پس اين حالت، كِبر نيست. بلكه كبر، آن است كه حق را فرو گذارى و به ناحق روى آورى و به مردم با اين ديد نگاه كنى كه هيچ كس آبرويش چون آبروى تو و خونش چون خون تو نيست.
1.البقرة : ۸۷.
2.الأعراف : ۱۴۶.
3.الآيات التي ورد فيها الكبر بمعنى الاستكبار على اللّه سبحانه و جحود الحقّ تبلغ ثمانِ و خمسين آية ، فراجع .
4.بحار الأنوار : ۷۷/۷۴ ، ۹۰/۳.
5.آياتى كه در آنها كِبر به معناى گردن فرازى در برابر خداوند سبحان و انكار حق آمده، به پنجاه و هشت آيه مى رسد.