و در حديثى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود :
إنَّ لِلقُرآنِ ظَهراً وَ بَطناً ، وَ لِبَطنِهِ بَطنٌ إلى سَبعَةِ أبطُنٍ .۱
قرآن ، ظاهرى دارد و باطنى، و باطن آن هم باطنى دارد ، تا هفت بطن (لايه درونى) .
اين حديث از امام على عليه السلام نيز به لايهها و بطون معنايى قرآن اشاره دارد :
إنَّ كِتابَ اللَّهِ عَلى أربَعَةِ أشياءَ: عَلَى العِبارَةِ، وَ الإِشارَةِ، وَ اللَّطائِفِ، وَ الحَقائِقِ؛ فَالعِبارَةُ لِلعَوامِّ، وَ الإِشارَةُ لِلخَواصِّ، وَ اللَّطائِفُ لِلأَولِياءِ، وَ الحَقائِقُ لِلأَنبِياءِ .۲
همانا كتاب خدا، بر چهار چيز [، قابل تقسيم] است : بر عبارت ، اشارت ، لطايف و حقايق . عبارت ، براى عوام است ، اشارت براى خواص ، لطايف براى اوليا ، و حقايق براى انبيا .
توضيح اين مراتب را در جاى خود، در اين كتاب، خواهيم آورد . ۳
مهجوريّت قرآن
اما اين درد را به كجا بايد برد كه كتابى با اين ويژگىهاى بى نظير، نه در گستره جوامع اسلامى و نه حتّى در ميان ما و در حوزههاى علميه ، آن گونه كه شايد و بايد، مورد توجه و بهره بردارى نيست .
آية اللَّه بهجت رحمه اللَّه عليه از امام خمينى قدس سرّه نقل كردهاند كه مرحوم آية اللَّه حاج شيخ عبدالكريم حائرى فرموده است :
عامّه ، عترت را كنار گذاشتند و خاصّه، قرآن را! ۴
1.ر . ك : ج ۴ ص ۲۲ ح ۱۴۶۸ .
2.ر . ك : ج ۴ ص ۱۶ ح ۱۴۶۱ .
3.ر.ك: ج ۴ ص ۷ (بخش ششم : تفسير و تأويل قرآن). نيز، ر.ك: دانشنامه قرآن و حديث : ج ۱ ص ۶۳ (مراتب قرآنشناسى) .
4.ر . ك : زمزم عرفان : ص ۲۵ . آية اللَّه بهجت در ادامه مىفرمايند : «البته معناى اين سخن، اين است كه هر دو طايفه ، هر دو را كنار گذاشتند ، زيرا قرآن و عترت ، متلازم اند...» .