۰.16958.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : إنّه[ رسول اللّه صلى الله عليه و آله ]نَهى أن يَتَعَرَّضَ أحَدٌ لِلإمارةِ و الحُكمِ بينَ الناسِ ، فقالَ : مَن سَألَ الإمارَةَ لم يُعَنْ علَيها و وُكِلَ إلَيها ، و مَن أتَتهُ مِن غيرِ مَسألةٍ اُعِينَ علَيها . ^۱

(انظر) القضاء بين النّاس : باب 3314. الولاية على النّاس: باب 4161.

3311

خَصائِصُ القاضي فِي الإسلامِ

۰.16959.الإمامُ عليٌّ عليه السلام : ثُمّ اختَرْ لِلحُكمِ بينَ الناسِ أفضَلَ رَعِيَّتِكَ في نَفسِكَ ، ممَّن لا تَضيقُ بهِ الاُمورُ ، و لا تُمَحِّكُهُ الخُصومُ ، و لا يَتَمادى في الزَّلَّةِ ، و لا يَحصَرُ مِنَ الفَيءِ إلَى الحَقِّ إذا عَرَفَهُ ، و لا تُشرِفُ نَفسُهُ على طَمَعٍ ، و لا يَكتَفي بأدنى فَهمٍ دونَ أقصاهُ ، و أوقَفَهُم في الشُّبُهاتِ ، و آخَذَهُم بالحُجَجِ و أقَلَّهُم تَبَرُّما بمُراجَعَةِ الخَصمِ ، و أصبَرَهُم على تَكشُّفِ الاُمورِ ، و أصرَمَهُم عِند اتِّضاحِ الحُكمِ ، مِمّن لا يَزدَهيهِ إطراءٌ ، و لا يَستَميلُهُ إغراءٌ ، و اُولئكَ قَليلٌ ، ثُمّ أكثِر تَعاهُدَ (تَعهُّدَ) قَضائهِ . ^۲

۰.16958.امام صادق عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله نهى فرمود از اين كه كسى داوطلب امارت و داورى ميان مردم شود و فرمود: هر كه خواهان امارت شود، خداوند در كار امارت ياريش نكند و او را با همان كار وا گذارد و هر كس بدون آن كه خواهان امارت شود اين منصب به او وا گذار گردد، در كار آن يارى شود.

3311

ويژگى هاى قاضى از نظر اسلام

۰.16959.امام على عليه السلام نوشت : براى داورى ميان مردم، بهترين و برترين فردى را كه به نظرت مى رسد از ميان رعيت انتخاب كن؛ كسى كه كارها بر او تنگ نيايد [و از حل اختلافات در نماند] و [ستيزه گرى ]طرفين دعوا او را به لجاجت و پافشارى در رأى خويش وا ندارد ^۳ ، در لغزش فرو نرود و هر گاه حقيقت را شناخت [و به حكم نادرست خود پى برد]، از بازگشت به حق خوددارى نكند و خويشتن را در پرتگاه طمع ننشاند و به فهم سطحى قضايا بسنده نكند و دنبال فهم عميق و دقيق آنها باشد. در موارد شبهه ناك بيش از همه درنگ و احتياط كند و بيش از همه دنبال دليل و برهان باشد و از مراجعه داد خواهان كمتر به ستوه آيد و در كشف حقيقت دعاوى، از همه شكيباتر باشد و چون حقيقت روشن شد [در صدور حكم]، از هر كس ديگر بيشتر قاطعيت نشان دهد. كسى باشد كه مدح و ستايش، او را فريفته و خودبين نسازد و تشويق و تحريك، او را به سويى متمايل نسازد و البته چنين كسانى اندك شمارند. آن گاه، خودت به كار قضاوت او بسيار رسيدگى كن.