835

كَيفِيَّةُ المُحاسَبَةِ

۴۰۰۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ و قد سُئلَ عن كَيفيّةِ مُحاسَبَةِ النَّفْسِ ـ: إذا أصْبَحَ ثُمَّ أمسى رَجَعَ إلى نَفْسِهِ ، و قالَ : يا نَفْسُ ، إنَّ هذا يَومٌ مَضى علَيكِ لا يَعودُ إلَيكِ أبدا ، و اللّهُ سائلُكِ عَنهُ فيما أفْنَيتِهِ ، فما الّذي عَمِلْتِ فيهِ ؟ أ ذَكَرْتِ اللّهَ أمْ حَمِدْتيهِ؟ أ قَضَيْتِ حَقَّ أخٍ مؤمنٍ ؟ أ نَفَّسْتِ عَنهُ كُرْبتَهُ ؟ أ حَفِظْتيهِ بِظَهْرِ الغَيبِ في أهْلِهِ و ولدِهِ ؟ أ حَفِظْتيهِ بَعدَ المَوتِ في مُخَلَّفيهِ؟ أ كَفَفْتِ عن غيبَةِ أخٍ مؤمنٍ بفَضْلِ جاهِكِ ؟ أ أعَنْتِ مسلما ؟ ما الّذي صَنَعتِ فيهِ ؟ فيَذكُرُ ما كانَ مِنهُ ، فإنْ ذَكَرَ أنَّهُ جَرى مِنهُ خيرٌ حَمِدَ اللّهَ عزّ و جلّ و كَبَّرَهُ على تَوفيقِهِ ، و إنْ ذَكرَ مَعْصيَةً أو تَقْصيرا اسْتَغْفَرَ اللّهَ عزّ و جلّ و عَزَمَ على تَرْكِ مُعاوَدَتِهِ . ^۱

836

ثَمَرَةُ المُحاسَبَةِ

۴۰۰۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن تَعاهَدَ نَفْسَهُ بالمُحاسَبَةِ أمِنَ فيها المُداهَنَةَ . ^۲

835

چگونگى حسابرسى

۴۰۰۶.امام على عليه السلامـ در پاسخ به سؤال از نحوه محاسبه نفْس ـفرمود : چون صبح را به شب رساند، به سراغ نفْس خويش رود و بگويد : اى نفْس ! امروز بر تو گذشت و هرگز سوى تو برنمى گردد . خداوند از تو خواهد پرسيد كه آن را چگونه سپرى كردى ؟ در آن روز چه كردى ؟ آيا خدا را ياد كردى، يا سپاس و ستايشش گفتى؟ آيا حقّ برادر مؤمنى را گزاردى؟ آيا بار غمى از دل او برداشتى ؟ آيا در نبودِ او هواى زن و فرزندان او را داشتى ؟ آيا وقتى مُرد، به بازماندگان او رسيدگى كردى ؟ آيا با استفاده از مقام و موقعيّتت، از غيبت برادر مؤمنى جلوگيرى كردى ؟ آيا مسلمانى را يارى رساندى ؟ چه كارى براى او كرده اى ؟ آن گاه كارهايى كه كرده است بر مى شمرد ؛ اگر كار خيرى از وى سر زده باشد، خدا را سپاس گويد و به شكرانه توفيقى كه به وى عنايت كرده، خدا را به بزرگى ياد كند، و اگر ديد گناهى يا تقصيرى از او سر زده است، از خداوند عزّ و جلّ آمرزش بخواهد و تصميم بگيرد كه ديگر آن را تكرار نكند .

836

ثمره محاسبه نفْس

۴۰۰۷.امام على عليه السلام :هر كس پيوسته به حساب نفْس خود برسد، از سازشكارى با او در امان ماند .