۴۸۳۸.كنز العمّال عن قتادة :لَمّا قَتَلَهُم [الخوارجَ ]قالَ رجُلٌ : الحَمدُ للّهِ الّذي أبادَهُم و أراحَنا مِنهُم ، فقالَ عليٌّ : كَلاّ و الّذي نَفْسي بِيَدِهِ ، أنَّ مِنهُم لَمَن في أصْلابِ الرِّجال لَم تَحْمِلْهُ النِّساءُ بَعدُ ، و لَيَكونَنَّ آخِرُهُم لُصّاصا جَرّادِينَ . ۱
۴۸۳۹.كنز العمّال عن أبي جعفر الفراء :سَمِعَ عليٌّ أحَدَ ابْنَيْهِ ـ إمّا الحسنَ أو الحسينَ ـ يقول : الحَمدُ للّهِ الّذي أراحَ اُمّةَ محمّدٍ مِن هذهِ العِصابَةِ ، فقالَ عليٌّ : لَو لَم يَبْقَ مِن اُمّةِ محمّدٍ إلاّ ثَلاثةٌ لَكانَ أحَدُهُم على رأيِ هؤلاءِ ، إنَّهُم لَفي أصْلابِ الرِّجالِ و أرْحامِ النِّساءِ . ۲
(انظر) نهج السعادة : 2 / 417 .
1017
نهيُ الإمامِ عَن قَتلِ الخَوارجِ بَعدَهُ
۴۸۴۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لا تُقاتِلوا (تَقْتُلوا) الخَوارِجَ بَعدي ؛ فلَيس مَن طَلبَ الحقَّ فأخْطَأهُ، كَمَن طَلبَ الباطِلَ فأدْرَكَهُ ۳ . ۴
۴۸۳۸.كنز العمّالـ بنقل از قتادة ـ: پس از آن كه امام على عليه السلام خوارج را كشت،مردى گفت: سپاس و ستايش خدايى را كه آنان را نابود ساخت و ما را از شرّشان آسوده كرد . على فرمود : هرگز ، سوگند به آن كه جانم در دست اوست برخى از آنها هنوز در صلب هاى مردان هستند و زنان هنوز باردارشان نشده اند . آخرين افراد آنها به جماعتى دزد و چپاولگر تبديل خواهند شد.
۴۸۳۹.كنز العمّالـ بنقل از أبو جعفر فراء ـ: على شنيد كه يكى از فرزندانش ، حسن يا حسين، مى گويد: خداى را شكر كه امّت محمّد را از شرّ اين جماعت آسوده ساخت ، فرمود : اگر از امّت محمّد تنها سه نفر بر جاى ماند، يكى از آنها بر عقيده اين جماعت خواهد بود . آنان [هنوز ]در صلب هاى مردان و زهدانهاى زنان هستند .
1017
نهى امام از كشتن خوارج بعد از ايشان
۴۸۴۰.امام على عليه السلام :بعد از من با خوارج نجنگيد (خوارج را نكشيد) ؛ زيرا كسى كه طالب حقّ باشد و به آن نرسد همچون كسى نيست كه جوياى باطل باشد و به آن دست يابد . ۵
1.. كنز العمّال : ۳۱۵۴۲ .
2.كنز العمّال : ۳۱۵۴۹ .
3.نهج البلاغة : الخطبة ۶۱ .
4.قال ابنُ أبي الحديد : مُراده أنّ الخوارج ضَلّوا بشُبهةٍ دخَلت عليهم ، كانوا يَطلُبون الحقّ ، و لهم في الجملة تَمسّكٌ بالدِّين ، و مُحاماةٌ عن عقيدةٍ اعتقدوها ، و إنْ أخطَؤوا فيها . و أمّا معاوية فلم يكن يطلب الحقّ ، و إنّما كان ذا باطل ، لا يُحامي عن اعتقادٍ قد بناه على شبهة ، و أحوالُه كانت تدلّ على ذلك ، فإنّه لم يكن من أرباب الدِّين ......... و إذا كان كذلك لم يَجُزْ أن يَنصُر المسلمون سلطانه ، و تحارَبُ الخوارج عليه و إن كانوا أهل ضلال ، لأنّهم أحسن حالاً منه ، فإنّهم كانوا يَنهون عن المنكر ، و يَرَون الخروج على أئمّة الجور واجبا ......... (شرح نهج البلاغة : ۵ / ۷۸) .
5.ابن ابى الحديد مى نويسد : مراد حضرت اين است كه خوارج به سبب گرفتار آمدن به يك شبهه، گمراه شدند . آنان طالب حقّ بودند و اجمالاً به دين تمسك داشتند و از عقيده خود دفاع مى كردند، گر چه در عقيده خود راه خطا پيمودند . اما معاويه خواهان حقّ نبود، بلكه راه باطل مى پيمود و از عقيده اى كه با شبهه آميخته شده باشد، دفاع نمى كرد . رفتار و كردار او، خود گواه اين امر بود . او پايبند دين نبود ......... با چنين اوصافى كه در معاويه وجود داشت، بر مسلمانان روا نبود كه از حكومت او دفاع كنند و با شورشيان عليه او بجنگند، هر چند كج راهه مى رفتند؛ زيرا آنان وضع بهترى از معاويه داشتند ؛ چه، نهى از منكر مى كردند و قيام در برابر فرمانروايان ستمگر را واجب مى دانستند ......... .
