۷۹۰۷.عنه عليه السلام :قِيلَ لأميرِ المؤمنينَ عليه السلام : ما الزُّهدُ في الدنيا ؟ قالَ : تَنَكُّبُ حَرامِها . ^۱

۷۹۰۸.عنه عليه السلام :الزُّهدُ مِفتاحُ بابِ الآخِرَةِ ، و البَراءةِ مِنَ النارِ ، و هُو تَركُكَ كُلَّ شيءٍ يَشغَلُكَ عنِ اللّهِ ، مِن غَيرِ تَأسُّفٍ على فَوتِها ، و لا إعجابٍ في تَركِها ، و لا انتِظارِ فَرَجٍ مِنها ، و لا طَلَبِ مَحمَدَةٍ علَيها ، و لا عِوَضٍ مِنها ، بل تَرى فَوتَها راحَةً و كَونَها آفَةً ، و تكونُ أبدا هارِبا مِنَ الآفَةِ ، مُعتَصِما بِالرّاحَةِ . ^۲

(انظر) الرضا بالقضاء : باب 1523 .
المحجّة البيضاء : 7 / 345 .

1614

صِفاتُ الزّاهِدِ

۷۹۰۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :قلتُ : يا جَبرَئيلُ ، فما تَفسيرُ الزُّهدِ ؟ قالَ : الزاهِدُ يُحِبُّ مَن يُحِبُّ خالِقُهُ ، و يُبغِضُ مَن يُبغِضُ خالِقُهُ ، و يَتَحَرَّجُ مِن حَلالِ الدنيا و لا يَلتَفِتُ إلى حَرامِها ، فإنَّ حلالَها حِسابٌ و حَرامَها عِقابٌ ، و يَرحَمُ جَميعَ المسلمينَ كما يَرحَمُ نفسَهُ ، و يَتَحَرَّجُ مِنَ الكلامِ كما يَتَحَرَّجُ مِنَ المَيتةِ التي قدِ اشْتَدَّ نَتْنُها ، و يَتَحَرَّجُ عن حُطامِ الدنيا ، و زِينَتِها كما يَتَجَنَّبُ النارَ أن تَغشاهُ ، و يَقْصُرُ أمَلَهُ ، و كان بَينَ عَينَيهِ أجَلُهُ . ^۳

۷۹۰۷.امام صادق عليه السلام :به امير المؤمنين عليه السلام عرض شد : زهدِ به دنيا چيست؟ فرمود : فرو گذاشتن حرامِ آن .

۷۹۰۸.امام صادق عليه السلام :زهد كليد درِ آخرت است و برائت از آتش . زهد آن است كه هر چه تو را از خدا باز دارد رها كنى ، بى آن كه بر از دست دادن آن افسوس خورى و نه بر اثر فرو گذاشتن آن دچار خودپسندى شوى و نه چشمداشت گشايشى از آن داشته باشى و نه خواهان ستايشى در قبال اين كار و نه طالب عوض و جبران آن باشى . بلكه از دست دادن آن را مايه آسايش و بودن آن را آفتى [براى خود ]دانى و همواره از آفت گريزان باشى و به آسايش چنگ زنى .

1614

صفات زاهد

۷۹۰۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :گفتم : اى جبرئيل! تفسير زهد چيست؟ گفت : زاهد، آنچه را كه آفريدگارش دوست دارد ، دوست مى دارد و آنچه را آفريدگارش ناخوش دارد ، ناخوش مى دارد و از حلال دنيا مى پرهيزد و به حرام آن توجّه نمى كند ؛ زيرا حلال آن حساب دارد و حرامش كيفر؛ و [زاهد ]همچنان كه به خودش رحم مى كند، به همه مسلمانان نيز رحم مى كند و همچنان كه از مردار گنديده بسيار بد بو، دورى مى كند از سخن گفتن نيز مى پرهيزد و همچنان كه از آتش دورى مى كند، كه مبادا او را فرا گيرد، از خُرده ريزه هاى دنيا نيز كناره مى گيرد و آرزويش كوتاه است و مرگ را در برابر چشمِ خود دارد .