1.يونس : ۱۰ .

2.علّامه طباطبايى قدس سره در ذيل اين آيه شريف مى گويد : نخستين لطفى كه خداوند سبحان در حقّ اولياى خود (يعنى آن كسانى كه در دل هايشان جز خدا چيزى نيست و امور آنها را كسى جز خدا تدبير نمى كند) نشان مى دهد ، اين است كه دل هاى آنها را از محبّت جز خود ، پاك مى كند ، به طورى كه تنها خدا را دوست مى دارند و جز به خدا و راه خدا به چيزى ديگر دل بستگى ندارند و او را از هر شريكى كه دل هايشان را به خود جذب كند و ياد خدا را فراموش كنند و از همه عواملى كه آنان را از پروردگارشان باز دارد ، منزّه مى دارد. بدين ترتيب ، پروردگار خويش را از هر گونه شريكى در اسم يا در معنا ، يا از هر گونه نقص و عدم ـ كه شايسته ساحت پاك او نيست ـ ، منزّه مى دارند . همچنين او را تسبيح مى گويند ، آن هم نه تنها در گفتار و لفظ ، بلكه در گفتار و كردار و زبان و دل و كمتر از اينها ؛ چرا كه در هر يك از اينها شائبه شرك است . خداوند متعال مى فرمايد : «و بيشتر آنان به خدا ايمان نمى آورند ، مگر اين كه [همچنان] مشرك اند» (يوسف : آيه ۱۰۶) . اينان ، كسانى هستند كه خداوند ، دل هايشان را از پليدى محبّت غير او ـ كه بازدارنده از ياد خداست ـ پاك كرده و از عشق و محبّت خود ، آكنده است ، به طورى كه جز او را نمى خواهند . او كه خير محض است و هيچ شرّ و بدى اى در وى نيست ، چنان كه مى فرمايد : «و خدا ، خير است» (طه : آيه ۷۳). بنا بر اين، اينان با دل هاى خود كه آكنده از خوبى و سلامت است ، جز با خوبى و سلامت و با دل پاك و سالم، با كسى مواجه نمى شوند ، مگر آن كسى كه با او مواجه مى شوند و او خوبى و سلامت را به بدى و گزند تبديل كند ، چنان كه قرآن براى كسى كه از آن شفا جويد ، شفاست ؛ امّا به ستمكاران ، جز زيان و خسران چيزى نمى افزايد. اين دل هاى پاك با هر چيزى مواجه شوند ، آن را نعمت خدا و حاكى از صفات جمال و معانى كمال او و بيانگر عظمت و شكوه او مى يابند و مى بينند . بنا بر اين، هر چيزى را كه وصف و مدح كنند ، در حالى كه آن را نعمتى از نعمت هاى خدا مى بينند و جمال و زيبايى نام ها و صفات خدا را در آن مشاهده مى كنند و به هيچ روى از پروردگار خود غافل نيستند و او را از ياد نمى برند ، وصف و مدح آنان از آن چيز ، در واقع ، وصفِ زيبايى افعال و صفات پروردگارشان است . بنا بر اين، او را حمد و سپاس مى گويند ؛ چرا كه حمد چيزى نيست ، جز ستودن فعل زيباى اختيارى. اين است كار اولياى خداوند متعال در اين سراى عمل . آنان در امروزِ خود براى فردا تلاش مى كنند و چون به ديدار پروردگارشان شتافتند و خداوند به وعده خود به آنان وفا كرد و در درياى رحمت خويش در آورد و در سراى كرامتش اسكانشان داد ، آن نورى را كه در دنيا به آنها اختصاص داده بود ، برايشان كامل مى گرداند ؛ چنان كه خود فرموده است : «نورشان از پيشاپيش و از سوى راستشان مى رود و مى گويند : اى پروردگار ما ! نورمان را تمام دار» (تحريم : آيه ۱۸) . پس ، خداوند ، شرابى پاك به ايشان مى نوشاند كه با آن ، درون آنها را از هر گونه شرك پيدا و پنهان ، پاك مى سازد و غرقه در نور علم و يقينشان گرداند و چشمه سار توحيد را از دل هايشان بر زبان هايشان روان كند . پس ، پيش از هر كس خداى را تنزيه و تسبيح مى گويند و بر همراهان خود (يعنى پيامبران و صدّيقان و شهيدان و صالحان) ، سلام مى فرستند . سپس خداى سبحان را با رساترين ستايش و نيكوترين ثنا ، ستايش و ثنا مى گويند. دو آيه زير بر همين معنا منطبق مى شود ، و خدا بهتر مى داند : [۱ .] «و از زير پاى آنها جوى ها در بهشت هاى پُر نعمت ، روان مى شود» (يونس : آيه ۹) . در اين آيه از بهشت ولايت و تطهير دل هاى آنان ، ياد شده است. [۲ .] «نيايششان در بهشت پاكى تو ، اى خداوند! است» در اين آيه ، تسبيح و تنزيه خداوند است از هر گونه نقص و نياز و شريك ؛ تنزيهى كه گويا در حضور و روياروى است ؛ چرا كه از پروردگار خويش در حجاب نيستند . «و درودشان در آن جا سلام است» ، توصيفى است از ديدارى كاملاً در امن و آرامش ، در صورتى كه در غير بهشت ، امنيت ، جز به صورت اندك و نسبى يافت نمى شود. «و واپسين نيايش آنان ، اين است كه : ستايش ، خداى را كه پروردگار جهانيان است» (يونس : آيه ۱۰) . در اين بخش از آيه مى فرمايد كه آنان ، پس از تسبيح و تنزيه خداوند ، او را بر زيبايى مى ستايند و اين ، آخرين مرتبه از كمال دانش است كه بهشتيان به آن مى رسند . پيش تر ، در تفسير «الحمد للّه ربّ العالمين» (فاتحه : آيه ۲) ، گفتيم كه ستايش ، توصيف است و هيچ يك از مخلوقات خداوند از عهده وصف او برنمى آيند ، جز بندگان برگزيده خدا كه آنها را براى خود برگزيده و آنان را به افتخار قرب ، نايل آورده است ، به طورى كه ميان او و ايشان ، هيچ واسطه اى نباشد . خداوند مى فرمايد : «پاك است خدا از آنچه وصف مى كنند ، مگر بندگان مخلص خدا» (صافّات : آيه ۱۵۹ و ۱۶۰) . . . آيه مورد بحث ، دلالت دارد بر اين كه خداوند سبحان ، مؤمنان اهل بهشت را در آخرت به بندگان مخلص خود ملحق مى كند و در اين نكته ، خود ، وعده اى زيبا و نويدى بزرگ به مؤمنان است .