1.«وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ * وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبَـرَ النُّجُومِ» : «باء» در «بحمده» براى همراهى و مصاحبت است ؛ يعنى پروردگارت را تسبيح و تنزيه كن و همراه با آن ، او را سپاس و ستايش گوى. مراد از «حِينَ تَقُومُ» ، به قولى ، برخاستن از خواب است . به قولى ، برخاستن از خواب قيلوله يا نيم روزى است كه در واقع ، وقت نماز ظهر است . به قولى ، برخاستن از مجلس است . به قولى ، هر نوع برخاستن و از جا بلند شدنى است و بنا به قولى ، برخاستن براى اداى نماز واجب است و به قولى ، برخاستن براى گزاردن هر نمازى است و به قولى : [گزاردن] دو ركعت نماز قبل از نماز صبح است . اين هفت قول را طبرسى آورده است. «وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ ؛ در پاره اى از شب ، پروردگارت را تسبيح گوى» ، مراد ، نماز شب است . به قولى هم مراد ، نماز مغرب و عشاست . «وَ إِدْبَـرَ النُّجُومِ» ، به قولى ، مراد از آن ، هنگام ناپديد شدن نور ستارگان بر اثر پرتو صبح است و مقصود ، [گزاردن ]دو ركعت پيش از نماز صبح است . به قولى ، مراد ، نماز صبح است و به قولى ، مراد ، تسبيح گفتن خداى متعال در صبح و شام و غفلت نكردن از ياد اوست (الميزان فى تفسير القرآن : ج ۱۹ ص ۲۴). «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ» ، يعنى از هر مكانى كه برخاستى ، يا از خوابت ، يا براى نماز برخاستى ... . «وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ» ؛ زيرا عبادت در شب براى نفسْ ، سخت تر و از ريا ، دورتر است ... . «وَ إِدْبَـرَ النُّجُومِ» ، يعنى آخر شب كه ستارگان ، ناپديد مى شوند (تفسير البيضاوى : ج ۴ ص ۲۰۱ ح ۴۸ و ۴۹ ؛ بحار الأنوار : ج ۱۶ ص ۲۰۸) .

1.مجمع البيان : ج ۱۰ ص ۶۲۶ ، بحار الأنوار : ج ۸۲ ص ۳۲۹ وج ۸۷ ص ۱۳۵ .

2.أبوءُ بذنبي : أي ألتَزِمُ وأرجِعُ وأُقِرُّ ، وأصل البَواء : اللزوم (النهاية : ج ۱ ص ۱۵۹ «بوأ») .

3.بحار الأنوار : ج ۹۵ ص ۴۵۹ .

4.الطور : ۴۸ و ۴۹ . قوله تعالى : «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ * وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبَـرَ النُّجُومِ» الباء في «بحمد» للمصاحبة ، أي سبّح ربك ونزّهه حال كونه مقارنا لحمده . والمراد بقوله: «حِينَ تَقُومُ» قيل:هو القيام من النوم،وقيل:هو القيام من القائلة فهو صلاة الظهر ، وقيل : هو القيام من المجلس،وقيل: هو كلّ قيام،وقيل:هو القيام إلى الفريضة،وقيل:هو القيام إلى كلّ صلاة ، وقيل : هو الركعتان قبل فريضة الصبح،سبعة أقوال كما ذكره الطبرسي. وقوله: «وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ» أي من الليل فسبّح ربّك فيه،والمراد به صلاة الليل ، وقيل : المراد صلاتا المغرب والعشاء الآخرة. وقوله تعالى : «وَ إِدْبَـرَ النُّجُومِ» قيل : المراد به وقت إدبار النجوم ؛ وهو اختفاؤها بضوء الصبح ، وهو الركعتان قبل فريضة الصبح ، وقيل : المراد فريضة الصبح ، وقيل : المراد تسبيحه تعالى صباحا ومساءً من غير غفلة عن ذكره (الميزان في تفسير القرآن : ج ۱۹ ص ۲۴) . «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ» من أيّ مكان قمت ، أو من منامك ، أو إلى الصلاة ... «وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ» فإنّ العبادة فيه أشقّ على النفس وأبعد من الرئاء ... «وَ إِدْبَـرَ النُّجُومِ» وإذا أدبرت النجوم من آخر الليل (تفسير البيضاوي : ج ۴ ص ۲۰۱ ح ۴۸ و ۴۹ ؛ بحار الأنوار : ج ۱۶ ص ۲۰۸) .