خود)» مانند «مرّض» است كه به معناى برطرف كردن بيمارى است . ^۱
بر اين اساس ، مقصود از صلوات (درود) فرستادن بر پيامبر خدا و اهل بيت آن بزرگوار ، دعا كردن براى آنهاست .

صلاة ، در قرآن و حديث

بررسى مواردى از قرآن و حديث كه كلمه «صلاة» در آنها به كار رفته ، نشان مى دهد كه معناى جامع اين واژه ، توجّه توأم با ستايش و اظهار تعظيم و تكريم است . علّامه سيّد محمّد حسين طباطبايى رحمه الله در اين باره مى گويد :
معناى جامع كلمه «صلاة» آن گونه كه از موارد كاربرد آن استفاده مى شود ، انعطاف است . پس اين معنا برحسب اختلاف مواردى كه به آن نسبت داده مى شود ، فرق مى كند . به همين جهت گفته شده است : «صلاة» از جانب خدا به معناى رحمت است ، و از جانب فرشتگان به معناى طلب آمرزش و از جانب مردم به معناى دعا كردن ؛ ليكن صلاتى كه در قرآن به خدا نسبت داده شده ، به معناى رحمت خاص بر مؤمنان است كه سعادت آخرت و رستگارى ابدى ، بر آن مترتّب است . به همين جهت ، جخداوندج در تعليل صلوات فرستادن خود بر آنان مى فرمايد : «لِيُخْرِجَكُم مِّنَ الظُّـلُمَـتِ إِلَى النُّورِ ؛^۲تا شما را از تاريكى ها به سوى روشنايى ببرد و خدا نسبت به مؤمنان مهربان است» . ^۳
پيش از ملاحظه احاديث اين بخش ، چند نكته قابل توجّه است :

1 . معناى صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله

بر پايه آنچه در تبيين معناى «صلاة» ذكر شد ، معناى صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله ، اظهار

كردم و او را به پاكى ستودم . [ پيامبر خدا] صلى الله عليه و آله فرمود : «إذا دُعِيَ أحَدُكُم إلى طَعامٍ فَليُجِب و إن كانَ صائِماً فَليُصَلِّ ؛هر گاه يكى از شما به غذايى دعوت شد بپذيرد و اگر روزه داشت براى دعوت كننده ، دعا كند» . جدر قرآن آمده است :ج «وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَوتَكَ سَكَنٌ لَّهُمْ؛^۱بر ايشان درود فرست كه درود فرستادن تو، مايه آرامش آنان است» و «يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيْهِ؛^۲بر پيامر درود مى فرستند، اى كسانى كه ايمان آورده ايد [شما نيز] بر او درود فرستيد» صلوات پيامبر و خدا بر مسلمانان ، در حقيقت ، تزكيه آنهاست ، و مى فرمايد : «أُوْلَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَ تٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ؛^۳آنان [كسانى هستند] كه درودها و رحمت از خدايشان بر ايشان باد» . صلوات فرشتگان و مردم ، به معناى دعا كردن و آمرزش خواستن است . خداوند متعال مى فرمايد : «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ؛^۴خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مى فرستند» . صَلات ، به معناى آن عبادت مخصوص (نماز) ، در اصل به معناى دعاست ، و نماز را صلات گفته اند از باب نام گذارى شى ء به اسم جزئى از آن . صلات (نماز) ، از عباداتى است كه در همه شرايع آسمانى وجود داشته است ، هر چند شكل آن در هر شريعتى ، متفاوت با شريعت ديگر بوده است . لذا فرمود : «إِنَّ الصَّلَوةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَـبًا مَّوْقُوتًا؛^۵نماز بر مؤمنان، در اوقات معيّن، مقرّرشده بود» . بعضى گفته اند: «صلوة» در اصل از «صلى» گرفته شده است و معناى «صلّى الرجل» ، اين است كه شخص با اين عبادت ، «صُلى» را كه به معناى آتش برافروخته الهى است ، از خود ، دفع كرده است . بناى «صلّى (دور كردن آتش از