است ، در حقيقت ، همان كتاب مسائل علي بن جعفر بن محمّد عريضى است . ۱ نجاشى (م 450 ق) ، اين اثر را چنين معرفى كرده است :
له كتاب في الحلال و الحرام يروى تارة غير مبوّب و تارة مبوّبا.
و پس از آن ، سلسله سندهاى روايت هر يك از دو صورت كتاب را ذكر مى كند ؛ ۲ اما در شرح حال اسماعيل بن محمّد بن اسحاق ، اين اثر را به عنوان «المسائل» معرّفى كرده است . ۳ اهمّيت اين كتاب در اين است كه جزء معدود آثار امامى اى است كه سير تدوين متون امامى از مجموعه احاديث فاقد نظم (غير مبوّب) به كتب مدوّن و باب بندى شده (مبوّب) را نشان مى دهد . ۴ احاديث منقول از اين كتاب ، به دو سلسله سند نقل شده اند :
الف . الحسين بن عليّ عن أبيه ، عن علي بن جعفر بن محمّد ، عن أخيه موسى الكاظم عليه السلام ، عن أبيه .
ب . الحسين بن علي ، عن إبراهيم بن سليمان الهمداني ، ۵ عن إسماعيل ، عن العلا [بن رزين القلاء] ، عن محمّد بن مسلم ، عن أبي جعفر عليه السلام .
1.رجال النجاشي، ش ۶۰ و ۶۶۲ ؛ شذرات الذهب، ج ۲ ، ص ۲۴ ؛ الذريعة، ج ۲۰ ، ص ۳۶۰ .
2.رجال ا لنجاشي ، ص ۲۵۲ .
3.همان ، ص ۲۹ .
4.در مورد متن چاپ شده ر .ك : مقدمه محقّقانه آقاى سيّد محمد رضا جلالى حسينى در آغاز كتاب المسائل . در مورد متون مبوّب و غير مبوّب قديمى اماميه ر .ك : فصل نامه علوم حديث، ش۱۷، ص۷۵ ـ ۷۷ : «الأصول الأربعمئة» .
5.در يك مورد ، كتاب المسائل مستقيما به وى اسناد داده شده است. به نظر مادلونگ ، محتمل است كه «المسائل» تحريف «المناسك» باشد ؛ اما اگر قرائت المناسك درست باشد، در اين صورت ، موضوع كتاب مى بايد بحث حج باشد نه صلاة.
