است ، در قبل سخن گفتيم .
17 . يوم و ليلة . نام مؤلّف اين كتاب ، ذكر نشده است . مؤلّف اين اثر مى تواند ابو جعفر احمد بن عبد الله بن مهران كرخى ، معروف به ابن خانبه و مؤلّف كتاب التأديب (يوم و ليلة) باشد . وى در نيمه اول قرن سوم مى زيسته است . همچنين ابوالقاسم معاوية بن عمار دهنى(م 175ق) نيز كتابى با اين نام تأليف نموده است . ۱ از شيخ طوسى (م 460ق) كتابى با اين عنوان باقى مانده است . در اين نوع كتب ، مؤلف به ذكر يك دوره اعمال فقهى مى پرداخته است . ظاهرا اوّلين تأليف اين آثار ، مشتمل بر ذكر احاديث بوده است ؛ اما بعدها تنها به شكل بيان كلّى احكام (آثارى همانند رساله هاى فقهى) تغيير يافته باشد . ۲
18ـ كتاب عليّ . ۳ قبل از اين نقل ، متن افتادگى دارد ؛ اما بررسى سلسله سند به ما امكان مى دهد تا مؤلّف احتمالى اين اثر و راوى اين حديث را شناسايى كنيم. اين حديث، در اصل از ابراهيم بن عبد الله بن حنين
1.همان، ص ۲۶۹ . غير از افراد ذكر شده، كتاب مى تواند نوشته فرد ديگرى از عالمان امامى باشد. براى فهرستى از اين دست آثار ، ر .ك: الذريعة، ج ۲۵ ، ص ۳۰۴ ـ ۳۰۷ . در شرح حال يكى از نوادگان زيد بن على ، يعنى احمد بن على بن يحيى بن زيد بن على ، گفته شده است كه وى كتابى به نام اليوم والليلة را روايت كرده است (المجدي في أنساب الطالبيين ، علي بن محمّد العمري ، تحقيق : أحمد المهدوي ، قم ، ۱۴۰۹ق ، ص۱۶۶) .
2.رسالة في عمل اليوم و الليلة، نوشته شيخ طوسى در مجموعه الرسائل العشر، ۱۴۱۴ق، ص ۱۳۹ـ۱۵۲. در قرن پنجم و ششم جايگزين اين نوع آثار، رساله اى كلامى فقهى با نام «الجمل و العقود» گرديد. از اين نوع آثار ، متون چندى بر جامانده است (الذريعة، ج ۵ ، ص ۱۴۴ ـ ۱۴۵). نخستين اثر از اين دست ، اما با نام متفاوت كتاب الهداية شيخ صدوق است.
3.مكتب ها و فرقه هاى اسلامى، ص ۲۶۹ . به نظر مادلونگ ، آخر حديث را بايد اين گونه خواند: «... عن.. و هو من كُّتاب علي، عن عليّ» . (JNES,۳۵ [۱۹۷۶] p.۴۰) . بر اساس اين قرائت ، اين منبع از فهرست منابع فوق حذف مى گردد.
