حضرت احديّت و وقوف بر مراتب تجلّيات الهى و اطّلاع بر اسرار مغيبه ، كما هى ، و چون استعدادات فطرى و قابليات جِبلّى متفاوت است ، تجلّيات الهيه نيز متفاوت بوَد . پس به هر قدر كه اطّلاع بر اسرار غيبى و مشاهده انوار تجلّى واقع شود ، آن را كشف نامند . فأمّا نهايت آن كه مطلوب سالكان راه است ، حصول فناى فى اللّه و بقاى باللّه است . ^۱

نظم

چندان برو اين ره كه دويى برخيزدور هست دويى ، به ره روى برخيزد
تو او نشوى ، ولى اگر سعى كنىجايى برسى كز تو تواى برخيزد
امّا «آلاء» ، جمع «ألى» است به فتح الف و اُلى ، نعمت بوَد . پس آلاء ، مرادف «نعماء» بوَد و بعضى نعماء را اعم دارند كه شامل بوَد نِعَم ظاهرى و باطنى را ، و آلاء را خاص به نِعَم ظاهرى دارند و بعضى به مناسبت مقام ، آلاء را به هر دو معنى استعمال كنند ، چنانچه ذكر آلاء را گاهى كه با حمد و ذكر ، مقارن سازند ، نِعَم ظاهرى ^۲ خواهند ، چه مورد اين هر دو لسان بوَد و گاهى كه با شكر و ذكر ، مقارن سازند ، نعم باطنى ^۳ خواهند ، چه مورد اين هر دو جنان بوَد و در اين كلام متبرّك ، چون ذكر آلاء با فكرْ مقارن است ، مراد به وى ، نِعَم باطنى تواند بود و اين هنگام خطاب خاص بوَد و چون در مقابل ذات واقع است ، مراد ماسواى ذات ، تواند بود و به حسب اعتبار از اسما و صفات و افعال و آثار ، و اين ، هنگام خطاب عام بوَد . بيان شمس سماء معالى ، حبيب حىّ لايزالى ، عارف اسرار حقيقت ، مرشد اَطوار طريقت ـ عليه الصلاة والسلام ـ ، به جهت هدايت طالبان طريق عرفان ^۴ و متعطشان زلال تحقيق و ايقان مى فرمايد كه فكر كنيد ^۵ در عظمت ^۶ نعوت جلال و رفعت اسما و كمال آثار و افعال